Notice: Function _load_textdomain_just_in_time was called incorrectly. Translation loading for the genesis domain was triggered too early. This is usually an indicator for some code in the plugin or theme running too early. Translations should be loaded at the init action or later. Please see Debugging in WordPress for more information. (This message was added in version 6.7.0.) in /home/jhna/dev.jhna.org/wp-includes/functions.php on line 6114
The Sublime and the “Beholder’s Share”: Junius, Rubens, Rembrandt

The Sublime and the “Beholder’s Share”: Junius, Rubens, Rembrandt

Sir Peter Paul Rubens (Flemish, 1577 - 1640 ), The Fall of Phaeton, c. 1604/1605, probably reworked c. 1606/1608, Patrons' Permanent Fund

One of the innovative elements in Franciscus Junius’s treatise The Painting of the Ancients (four editions, 1637–94) was the first discussion of Longinus’s concept of the sublime in the context of the figurative arts. Junius’s translation of his own treatise into English (1639) prepared the ground for the importance of the sublime in British aesthetics. Yet scrutiny of the underlying conceptions of The Painting of the Ancients reveals that his interpretation of this ancient concept was idiosyncratic. His interest in Longinus was not motivated by philosophy but rather by the painterly illusionism perfected in Netherlandish studios. This essay explores how Junius used the sublime to explain the “beholder’s share” in the artist’s evocation of a virtual reality. It points out the practical context in which his theory arose and how it relates to extant works, focusing on Rubens’s The Andrians and Rembrandt’s The Blinding of Samson.

DOI: 10.5092/jhna.2016.8.2.2

Acknowledgements

Research for this article was funded by the Netherlands Organization for Scientific Research. I would like to thank Stijn Bussels, Bram Van Oostvelt, and the participants in the NIAS seminar sponsored by the starting grant “Elevated Minds” of the European Research Council.

Frontispiece, from Philostratus, Les Images ou ta,
Fig. 1 Frontispiece, from Philostratus, Les Images ou tableaux de platte peinture, mis en François par Blaise de Vigenère (Paris, 1637) (artwork in the public domain; photo: Rijksmuseum Amsterdam) [side-by-side viewer]
Annibale Caracci,  Sleeping Venus with Cupid,  ca. 1603,  Chantilly, Musée Condé
Fig. 2 Annibale Caracci, Sleeping Venus with Cupid, ca. 1603, oil on canvas, 190 x 328 cm. Chantilly, Musée Condé (artwork in the public domain; photo: Image Collection, Institute of Art History, University of Amsterdam) [side-by-side viewer]
Adriaen van der Werff,  Design for the title page of De pictura veterum,  before 1697,  Munich, Bayerische Staatsgemaldesammlungen, Alte Pinakothek
Fig. 3 Adriaen van der Werff, Design for the title page of De pictura veterum, before 1697, oil on canvas, 34 x 23.5 cm. Munich, Bayerische Staatsgemaldesammlungen, Alte Pinakothek (artwork in the public domain; photo: Image Collection, Institute of Art History, University of Amsterdam) [side-by-side viewer]
“Les Amours” (p. 41), from Philostratus, Les,  Amsterdam, Rijksmuseum
Fig. 4 “Les Amours” (p. 41), from Philostratus, Les Images ou tableaux de platte peinture, mis en François par Blaise de Vigenère (Paris, 1637). Amsterdam, Rijksmuseum (artwork in the public domain) [side-by-side viewer]
Titian,  The Worship of Venus,  1518–19,  Madrid, Museo del Prado
Fig. 5 Titian, The Worship of Venus, 1518–19, oil on canvas, 172 cm x 175 cm. Madrid, Museo del Prado (artwork in the public domain; photo: Image Collection, Institute of Art History, University of Amsterdam) [side-by-side viewer]
Titian,  The Andrians,  1523–26,  Madrid, Museo del Prado
Fig. 6 Titian, The Andrians, 1523–26, oil on canvas, 175 x 193 cm. Madrid, Museo del Prado (artwork in the public domain; photo: Image Collection, Institute of Art History, University of Amsterdam) [side-by-side viewer]
Peter Paul Rubens, after Titian,  The Worship of Venus, Stockholm, Nationalmuseum
Fig. 7 Peter Paul Rubens, after Titian, The Worship of Venus, oil on canvas, 210 x 195 cm. Stockholm, Nationalmuseum (artwork in the public domain; photo: Image Collection, Institute of Art History, University of Amsterdam) [side-by-side viewer]
Peter Paul Rubens, after Titian,  The Andrians,  1630s, Stockholm, Nationalmuseum
Fig. 8 Peter Paul Rubens, after Titian, The Andrians, 1630s, oil on canvas, 200 x 215 cm. Stockholm, Nationalmuseum (artwork in the public domain; photo: Image Collection, Institute of Art History, University of Amsterdam) [side-by-side viewer]
Unknown engraver, after Hendrik Goltzius,  The Fall of Phaeton, from the series Ovid’s M,  ca. 1588,  New York, Metropolitan Museum of Art
Fig. 9 Unknown engraver, after Hendrik Goltzius, The Fall of Phaeton, ca. 1588, from the series Ovid’s Metamorphoses, engraving, 17.7 x 25.2 cm. New York, Metropolitan Museum of Art, Elisha Whittelsey Collection, The Elisha Whittelsey Fund, 1949, inv. no. 49.97.662 (artwork in the public domain; photo: Open Access for Scholarly Content [OASC]) [side-by-side viewer]
 Peter Paul Rubens,  The Fall of Phaeton,  ca. 1604/5, probably reworked ca. 1606–8,  Washington, D.C., National Gallery of Art
Fig. 10 Peter Paul Rubens, The Fall of Phaeton, ca. 1604/5, probably reworked ca. 1606–8, oil on canvas 98.4 x 131.2 cm. Washington, D.C., National Gallery of Art, Patrons’ Permanent Fund, inv. no. 1990.1.1 (artwork in the public domain; photo: Image Collection, Institute of Art History, University of Amsterdam) [side-by-side viewer]
“Phaethon” (p. 90), from Philostratus, Les I,  Amsterdam, Rijksmuseum
Fig. 11 “Phaethon” (p. 90), from Philostratus, Les Images ou tableaux de platte peinture, mis en François par Blaise de Vigenère (Paris, 1637). Amsterdam, Rijksmuseum (artwork in the public domain) [side-by-side viewer]
Attributed to Rubens and/or van Dyck,  Phaeton, 1636,  Brussels, Musée Royal des Beaux Arts
Fig. 12 Attributed to Rubens and/or van Dyck, Phaeton, 1636, oil on panel, 28.1 x 27.6 cm. Brussels, Musée Royal des Beaux Arts (artwork in the public domain; photo: Image Collection, Institute of Art History, University of Amsterdam) [side-by-side viewer]
Rembrandt,  The Raising of the Cross,  ca. 1633,  Munich, Alte Pinakothek
Fig. 13 Rembrandt, The Raising of the Cross, ca. 1633, oil on canvas, 95.7 x 72.2 cm. Munich, Alte Pinakothek (artwork in the public domain; photo: Image Collection, Institute of Art History, University of Amsterdam) [side-by-side viewer]
Rembrandt,  The Deposition, 1633,  Munich, Alte Pinakothek
Fig. 14 Rembrandt, The Deposition, 1633, oil on canvas, 90 x 65 cm. Munich, Alte Pinakothek (artwork in the public domain; photo: Image Collection, Institute of Art History, University of Amsterdam) [side-by-side viewer]
“Les Isles” (p. 422), from Philostratus, Les,  Amsterdam, Rijksmuseum
Fig. 15 “Les Isles” (p. 422), from Philostratus, Les Images ou tableaux de platte peinture, mis en François par Blaise de Vigenère (Paris, 1637). Amsterdam, Rijksmuseum (artwork in the public domain) [side-by-side viewer]
Peter Paul Rubens, with Frans Snyders,  Prometheus Bound,  begun ca. 1611–12. completed by 1618,  Philadelphia Museum of Art
Fig. 16 Peter Paul Rubens, with Frans Snyders, Prometheus Bound, begun ca. 1611–12, completed by 1618, oil on canvas, 242.6 x 209.5 cm. Philadelphia Museum of Art, Purchased with the W. P. Wilstach Fund, 1950, inv. no. W1950-3-1 (artwork in the public domain: photo: Image Collection, Institute of Art History, University of Amsterdam) [side-by-side viewer]
Michiel Coxcie,  The Martyrdom of Saint Sebastian, central panel, Antwerp, Royal Museum of Fine Arts
Fig. 17 Michiel Coxcie, The Martyrdom of Saint Sebastian, central panel of the Triptych of the Guild of the Oude Voetboog, oil on panel, 267.2 x 235 cm, signed below right: michel d. coxscyin aetatis suae 76 fecit. Antwerp, Royal Museum of Fine Arts (artwork in the public domain; photo: Image Collection, Institute of Art History, University of Amsterdam) Originally in the Cathedral of Our Lady in Antwerp [side-by-side viewer]
Rembrandt,  The Blinding of Samson,  1636,  Frankfurt, Städelsches Kunstinstitut
Fig. 18 Rembrandt, The Blinding of Samson, 1636, oil on canvas, 236 x 302 cm. Frankfurt, Städelsches Kunstinstitut (artwork in the public domain; photo: Image Collection, Institute of Art History, University of Amsterdam) [side-by-side viewer]
  1. 1. Franciscus Junius, The Painting of the Ancients: De pictura veterum, according to the English Translation (1638), vol. 1 of The Literature of Classical Art, eds. Keith Aldrich, Philipp Fehl, and Raina Fehl (Berkeley, Los Angeles, and Oxford: University of California Press, 1991), 218. Compare: “‘Dat is waerlick groot,’ seght [Longinus], “’t welck ons t’elcken weder om versch voor de oogen verschijnt; ’t welck ons swaer valt, ofte liever onmoghelick is, uyt den sin te stellen, welckers gheduersaeme ende onuytwisschelicke ghedachtenisse diep in onse herten inghedruckt blijft. Immers behooren wy dat altijdt voor een gantsch treffelicke ende waerachtighe hoogh-staetelickheyd te houden, dae alle menschen overal een goed behaeghen in hebben.’” Franciscus Junius, De schilder-konst der Oude (Middelburg: Zacharias Roman, 1641), 233. Note that Junius does not translate the Latin term sublimitas/sublime with sublime (English), subliem (modern Dutch), or het verhevene (Dutch). In Dutch, he characteristically deploys a range of synonyms such as rechtige magnificentie, staetelickheyd, waerlick groot, waerachtighe hoogh-staetelickheyd (a neologism), and hooghdraeghende dinghen (see p. 233).

  2. 2. Dryden’s and Pope’s acquaintance with Junius is suggested by the reference in Charles Alphonse du Fresnoy, “Observations on the Art of Painting,” in The Art of Painting, trans. John Dryden, intro. Alexander Pope (London, 1716), 115.

  3. 3. Joannes Schefferus, Graphice, id est, de arte pingendi liber singularis (Nuremberg, 1669), in the preface: “vir longe celeberrimus et doctissimus.”

  4. 4. Junius’s correspondence reveals that artists “pressed” him to translate his work and that he started with the Dutch version: “Primo per otium in vernaculam nostram linguam ea, quae Latine dedi, transfero; quin etiam hortatu multorum in hoc regno Brittanice dedior . . . Urgent admodum artefices, et quotquot artes illas delicatas amant.” Junius to Gerard Vossius, I June 1635. See Sophie van Romburgh, “For My Worthy Freind [sic] Mr Franciscus Junius”: An Edition of the Complete Correspondence of Franciscus Junius F.F. (1591–1677) (Boston and Leiden: Brill, 2004), no. 102c.

  5. 5. The relations between scholarship and painting practice in Junius’s Anglo-Dutch surroundings are the topic of my Art and Antiquity in the Netherlands and Britain: The Vernacular Arcadia of Franciscus Junius (1591–1677) (Boston and Leiden: Brill, 2015). http://dx.doi.org/10.1163/9789004283995

  6. 6. Junius to Dugdale, March 2, 1657, van Romburgh, Correspondence of Franciscus Junius, no. 195b.

  7. 7. Junius, Painting of the Ancients, 319.

  8. 8. See Geraldine Dunphy Wind, “Annibale Caracci’s Sleeping Venus: A Source in Claudian,” Source: Notes in the History of Art 10, no. 3 (1991): 37–39. http://dx.doi.org/10.1086/sou.10.3.23203017

  9. 9. “[I]ngannatone il senso e la vista, ed istupidito egli [i.e., the viewer] dello accoppiamento di sì differenti qualità, talora di sperimentare ciò ch’elle sieno in toccandole, averà desiderio; talora nell’avvicinarsene dubiterà di non turbare quel dolce sonno, e paventerà talvolta quella maestà di Dea, che ella gli si raffigura . . . le opere singolari a pena immaginare, non che isprimer si possono da un debole ingegno,” Agucchi, Descrizione della Venere dormiente di Annibale Carracci, recorded by Malvasia, quoted in Ricardo de Mambro Santos, La civil conversazione pittorica: Riflessione estetica e produzione artistica nel trattato di Karel van Mander (Sant’Oreste: Apeiron Editori, 1998), 97.

  10. 10. “Onde, conoscendo io di non essermi avvicinato, né per molto spazio al vero; assai crederei d’aver fatto, se nella maniera, che le pitture da un grosso velo coperte malagevolmente si discernono da’ riguardanti: così potessero le presenti [descrizioni] essere egualmente dai lettori apprese,” Agucchi, Descrizione della Venere dormiente di Annibale Carracci, recorded by Malvasia, quoted in Mambro Santos, La civil conversazione pittorica, 97.

  11. 11. Junius, Painting of the Ancients, 50.

  12. 12. “Het zweet brak my aen alle kanten uit, zegt Damascius, doen ik de Venus, die Herodes Atticus gewijt hadde, gezien had; van weegen den schroomelijk verwarden zinnnestrijdt [sic], dien ik in mijn gemoed gewaer wiert. Mijne innichste gedachten wierden door ’t levendig gevoelen van een onuitsprekelijke vermakelijkheit zoo gekittelt, dat dat het my byna onmogelijk was t’huis te gaen, en schoon ik my derwaerts spoede, zoo wierden mijn oogen nu en dan, door de gedachtenisse van zulk een zaltzaemen gezicht, te rug getrokken,” Samuel van Hoogstraten, Inleyding tot de hooge schoole der schilderkonst: anders de zichtbaere werelt (Rotterdam: François van Hoogstraten, 1678), 290.

  13. 13. Junius, The Painting of the Ancients, 290; “sich aen de selvighe stucken met sulcken diepen verwonderinghe vergaepen, datse als door een verruckte verslaegenheyd en heymelicke beduchtheyd stock-stille blijven staen; ende . . . met een domme en stomme onghevoeligheyd schijnen gheslagehen te sijn,” Junius, Schilder-konst der Oude, 323–24.

  14. 14. Junius, The Painting of the Ancients, 66–67; “[het valt] d’aller welsprekenste swaer ghenoech de reden daer van te gheven . . . wy begrijpen alle dese dinghen door ick en weten niet wat ghevoelen, en niet door’t behulp van woorden-konst,” Junius, Schilder-konst der Oude, 60–61.

  15. 15. Jeroen Jansen, Brevitas: Beschouwingen over de beknoptheid van vorm en stijl in de Renaissance (Hilversum: Verloren, 1995).

  16. 16. Junius, The Painting of the Ancients, 290; “[e]euwighe dinghen sijn van grooter ghewicht, dan dat de ghemeyne maete der menschelicker welsprekenheyd de selvighe soude konnen omvanghen,” Junius, Schilder-konst der Oude, 324.

  17. 17. Junius, The Painting of the Ancients, 57–58; “Staet de Konstenaers maer alleen daer op te letten, dat sy haer selven in dit stuck niet al te vele toe geven, met Dionysius Longynus wat onderscheydt maeckende tusschen de verbeeldens kracht die de Poeten gaende maeckt, en d’andere die de Schilders te werck stelt. De Poetische fantasije en heeft anders gheen ooghenmerck, als een ‘onsinnigheydt der verwonderinghe’ te verwecken: de Konstenaers daer en teghen sijn maer alleen op de ‘uytdruckelickheydt uyt. Soo en soecken ’t oock de Poeten alsoo te maecken,’ seght den selvighen Autheur, ‘dat haere ghedichten fabelachtigh en de waerheydt onghelijck souden schijnen te sijn;’t fraeyste daer en teghen’t welck in de fantasije der Schilders aen ghemerckt moet worden, bestaet daer in, dat haer verbeeldinghen krachtigh sijn en met de waerheydt over-een komen.’” Junius, Schilder-konst der Oude, 50.

  18. 18. Junius, The Painting of the Ancients, 53; “spraeckeloose verbaestheydt . . . achtende dat sich in dien stommen omtreck der leden levende lichaemen vertoonen,” Junius, Schilder-konst der Oude, 45.

  19. 19. Junius, The Painting of the Ancients, 58; “De Schilders worden insghelijcks door dese en dierghelijcke fantasijen meer niet anders ontroert, als of sy de gantsche gelegentheydt deser dinghen voor haere ooghen aenschouwden . . . Waer uyt het dan blijckt dat dien Konstenaer maer alleen duydelick ende uytdruckelick wercken kan, de welcke de dinghen die hy ter handt treckt als teghen-woordigh aenschouwt. ’t Welck meest van allen in de herts-tochten ofte in de inwendighe beweginghen onses ghemoeds plaetse heeft: want overmidts de selvighe al te mets in de waerheydt bestaen, seght Quintilianus, en de al te mets in de imitatie; soo is’t dat de waere beroereinghen naturelick uytbersten, maer’t ontbreeckt hun aen de Konst, dies moetense oock door de leeringhe soo ghefatsoeneert worden. De gheimiteerde beroeringhen daer en tehgen, ghelijckse de Konst hebben, soo ontbreeckt het hun aaen de nature; en daerom is dit alhier’t voornaemste, dat men sich recht wel bewoghen vinde om de verbeeldinghen niet anders te vatten, als of het waerachtighe dinghen waeren daer mede wy ons selven besich houden . . . Staet de Konstenaers maer alleen daer op te letten, dat sy haer selven in dit stuck niet al te vele toe geven, met Dionysius Longynus wat onderscheydt maeckende tusschen de verbeeldens kracht die de Poeten gaende maeckt, en d’andere die de Schilders te werck stelt. De Poetische fantasije en heeft ander gheen ooghen-merck, als een onsinnigheydt der verwonderinghe te verwecken: de Konstenaers daer en teghen zijn maer alleen op de uytdruckelickheydt uyt. Soo soecken ’t oock de Poeten alsoo te maecken, seght den selvighen Autheur, dat haere ghedichten fabelachtigh en de waerheydt onghelijck souden schijnen te sijn; ’t fraeyste daer en teghen ’t welck in de fantasije der Schilders aen ghemerckt moet worden, bestaet daer in, dat haere verbeeldinghen krachtigh sijn en met de waerheydt over-een komen . . . ghelijck d’oprechte Konstenaers tot het werck worden aenghedreven door een krachtige verbeeldinghe der dinghe die sy als teghenwoordigh aenschouwen, soo vindtmen alstijdt in haer wercken een klaer afdrucksel van dese verbeelde teghenwoordigheydt, daer vertoont sich selven allenthalven eenen levendichen Gheest die sich in de herten der beschouwers soo verdighlick uyt-stort dat sy in’t beschouwen der Konste den selvighen inval deser tegenwoordigheydt gewaer worden die den werk-meester in’t werken ghevoelde.” Junius, Schilder-konst der Oude, 49–51.

  20. 20. The Dutch edition is more explicit than the English one. The full quotations are: “so must wee . . . endeavour to conceive the whole shew of the represented matters with a large and freely diffused apprehension; to the end that wee might compare the chiefest circumstances of the Argument with our premeditated and fore-conceived images: ‘Phantasie,’ saith Michael Ephesius, ‘is like a register unto our minde’: meeting then with one or other master peece that seemeth to deserve their care and consideration, they find alwayes in this register of theirs a true Image of the thing imitated: ‘such as doe contemplate the workes of the Art of painting,’ saith Apollonius, ‘have great need of the imaginative facultie; for no body can with any good reason praise a painted horse or bull, unlesse hee doe conceive that same creature in his mind, whose similitude the Picture doth expresse.”’ Junius, The Painting of the Ancients, 60; “Want aenghesien het een oprecht Lief-hebber toe-staet de levendighe verbeeldinghen van allerley naturelicke dinghen in sijn ghemoedt op te legghen, ten eynde dat hy de selvighe te sijner tijdt met de wercken der Konstenaeren mocht verghelijcken; soo is’t klaer dat men slucks niet en kan te weghe brenghen sonder het toe-doen van een stercke imaginatie . . . : oversulcks plachten oock vele treffelicke Konst-lievende mannen haeren ledigen tijdt somwijlen door te brenghen met het oeffenen ende verrijcken haerer fantasije. ‘De fantasije,’ seght Michael Ephesius, ‘is on ons gemoedt ghestelt als een Register ofte aenwijser van’t gunt wy oyt met onse ooghen gesien ofte met ons verstandt begrepen hebben.’ Daerom houd oock Apollonius Tyaneus staende, dat ‘daer een sonderlinghe verbeeldens kracht vereyscht wordt in die ghene de welcke de wercken der Schilder-Konste recht wel meynen te besichtighen. Want het onmoghelick is,’ seght hy, ‘dat yemant een bequaem oordeel strijcken sal van een gheschildert Paerdt ofte Stier, ten sy dat hem sijn gemoedt een ware verbeeldinghe der nae-gheboetster dinghen vaerdighlick voordraeghe.’” Junius, Schilder-konst der Oude, 52. The reference is to Michael Ephesius, “Commentaria in Aristoteles Parva Naturalia” in Commentaria in Aristotelem Graeca, vol. 22, ed. Paulus Wendland(Berlin: Reimer, 1904), pt. 1, pp. 8–9 (449b30).

  21. 21. Philostratus, Vita Apollonii Tyanensis 2.22; see also Franciscus Junius, De pictura libri tres, tot in locis emendati, et tam multis accessionibus aucti, ut plane novi possint videri (Rotterdam: Leers, 1694), 35. For the Latin edition, the Greek was not translated by Junius himself, but by Isaac Vossius and Gerardus Vossius the Younger. In writing the English and Dutch books, however, Junius most likely followed his own preferences.

  22. 22. Junius, The Painting of the Ancients, 58; “met de waerheydt over-een komen,” Junius, Schilder-konst der Oude, 50.

  23. 23. This divergence is revealed most clearly in the Dutch edition, with its specific terminology and extended explanatory passages.

  24. 24. On Secundus’s ideas about ekphrasis and their reception, see Jean-Pierre Guépin, “Le monde autonome de la poésie chez Jean Second,” in La Poétique de Jean Second et son influence au XVIe siècle, Les Cahiers de l’humanisme 1(Paris: Les Belles Lettres/Klincksieck, 2000), 109–23; and Perrine Galand-Hallyn, ‘L’Art de l’ekphrasis en poésie: l’Élégie III,17 de Jean Second,” in La Poétique de Jean Second et son influence au XVIe siècle, op. cit., 147–68.

  25. 25. The editio princeps of Philostratus’s Eikones in Greek was published by Aldus Manutius in Venice (1503); later editions were published in Milan (1521) and Antwerp (1528). An Italian translation was made for Isabella d’Este in 1508. The Latin translation was published in 1521. Rubens owned the French edition by Blaise de Vigenere, Les images ov tableauvx de platte peinture (Paris: Jean Branchu, 1637).

  26. 26. The chief exception was Pomponius Gauricus, a Neapolitan who quoted the Images fragmentarily in his treatise on sculpture; his example, however, was not followed in Italy. J. de Laet, ed., M. Vitruvii Pollionis De architectura libri decem . . . Accedunt . . . De sculptura excerpta maxime animadvertenda ex dialogo Pomponii Gavrici. . . (Amsterdam, 1649).

  27. 27. “[Y]eder een magh sich selven daer in voldoen, dewijl men haere Boecken overal bekomen kan.” Junius, Schilder-konst der Oude, 87.

  28. 28. Junius, The Painting of the Ancients, 301.

  29. 29. Van Romburgh, Correspondence of Franciscus Junius, no. 195b.

  30. 30. His annotations have survived in a 1550 example, now at Leiden University, see Colette Nativel, Franciscus Junius: De pictura veterum; édition du livre I (Geneva: Droz, 1996), 60.

  31. 31. Giovanni Pietro Bellori, Le vite de’ pittori scultori e architetti moderni (Turin: Einaudi, 2009), 11.

  32. 32. Rubens was in London from May 1629 to February 1630. A range of dates for the paintings, from 1628 to 1638, has recently been proposed, see Jeremy Wood, Copies and Adaptations from Renaissance and Later Artists: Italian Artists; I. Raphael and His School, Corpus Rubenianum Ludwig Burchard 26 (Turnhout: Brepols, 2010),  2:51.

  33. 33. Rubens’s copies “must date from the 1630s,” when he worked second-hand, from copies—possibly his own or those by van Dyck. Titian’s works were in the Aldobrandini collection in Rome when Rubens visited there (1601–8), but few artists were allowed admittance; see Görel Cavalli-Björkmann, ed., Bacchanals by Titian and Rubens (Stockholm: Nationalmuseum, 1987), 86, 93; Wood, Copies and Adaptations,1:52.

  34. 34. “Une piece des Cupidons s’esbatants, prise de Philostrate,” “Une piece des Bacchanales des bergers et bergeres dansans et bevvant aussi de Philostrate.” Inventory of 1640 reprinted in Cavalli-Björkman, Bacchanals by Titian and Rubens, 78.

  35. 35. Cavalli-Björkman, Bacchanals by Titian and Rubens, 79.

  36. 36. After 1637 (when the paintings and Junius’s treatise had been finished), Rubens also acquired the French edition by de Vigenere, Les images ou tableaux de platte peinture; see Prosper Arents, De bibliotheek van Pieter Pauwel Rubens: Een reconstructie (Antwerp: Vereniging der Antwerpse Bibliofielen, 2001), 141.

  37. 37. Rubens to P. Dupuy, August 8, 1629, reprinted in Mary F. S. Hervey, The Life, Correspondence and Collections of Thomas Howard, Earl of Arundel (Cambridge: Cambridge University Press, 1921), 282–83.

  38. 38. The visit by the Leiden physician Jan Jonston (1603–1675) around 1632 sheds light on how Junius was expected to show guests the works. The doctor’s report in Latin praises Junius’s knowledge, not only in identifying a great many ancient figures but also in discussing the objects’ “lineaments,” their being “sculpted after life” (ad vivum sculptas). It even uses a rare Greek term, eurythmia, to describe a well-proportioned statue of Hercules. The report demonstrates not only how ancient terminology could be applied directly in genteel conversations in the Arundel galleries but also the curator’s affinity with the individual objects and their relevance to modern artists. Jonston noted that visiting draftsmen used the collection as a basis for their own work. Jan Jonston, Naturae constantiaseu diatribe, in qua, per posteriorum temporum cum prioribus collationem, mundum, nec ratione sui totius, nec ratione partium, universaliter & perpetuo in pejus ruere, ostenditur (Amsterdam: Janssonius, 1632), 94–95; see also Allan Ellenius, De arte pingendi: Latin Art Literature in Seventeenth-Century Sweden and Its International Background (Uppsala and Stockholm: Almquist & Wiksell, 1960), 47. Vossius wrote to Junius about Jonston’s visit; see van Romburgh, Correspondence of Franciscus Junius, no. 92, n. 7.

  39. 39. David Rosand, “An Arc of Flame: On the Transmission of Pictorial Knowledge,” in Cavalli-Björkmann, Bacchanals by Titian and Rubens, 81–92, esp. 88–89; and Philipp Fehl, “Imitation as a Source for Greatness,” in Cavalli-Björkmann, Bacchanals by Titian and Rubens, 107–32, esp. 112–13.

  40. 40. Junius, The Painting of the Ancients, 319.

  41. 41. The term survives in a sole idiomatic expression in modern Dutch, where it has a different, although not entirely unrelated, meaning: the expression “tegenwoordigheid van geest” means alertness of mind, which seems to distantly reflect Junius’s usage, as he at times connects “making oneself present” with terms like “attentive” (aendachtigh). When contemplating a work of art, only concentration of mind can bring about that state in which one is transported into another reality.

  42. 42. In defence of devotional imagery, Renatus Benedictus uses “tegenwoordich” and “tegenwoordicheyt” to describe how the sacred is evoked through the materiality of artworks: “[H]et beelt genomevoor so vele als een beelt en betekenisse, niet oft vagout, silver, steen, oft vaeen andere substantie sy, is het middel van het aenmercken ende begrijpen des menschen: en het gheen dat absent is, dat daer in het beelt beteekent is, dedoel, eynde, leste, en obiectie vatselfde, en het is daer aengesien, als teghenwoordich in zijbeelt … het aenbiddeen eeren des cruyces, is die aenbedinge ende eere Jesu Christi gecruyst, dewelck door het cruys beteekent is en voorghestelt als tegenwoordich . . . want overmits de tegenwoordicheyt des beelts, het selfde dat daer beteekent wort niet tegenwoordich is, wort in ons gedacht ghebrocht: en zo wortet aengebedeen gheeert recht oft tegenwoordich ware.” Renatus Benedictus, Een Catholic tractaet van de beelden ende van het rechte gebruyck dier selfder (Antwerp, 1567), unpaginated [pp. 23–24].

  43. 43. “De poeten brenghen de teghenwoordigheydt der Goden in haere wercken te passe.” Junius, Schilder-konst der Oude, 48.

  44. 44. “Poëtae aenim Deorum praesentiam in scenam suam inducunt.” Franciscus Junius, De pictura veterum (Amsterdam: Johannes Blaeu, 1637), 35.

  45. 45. Bellori, Le vite, 11, also quotes it (using presenza) on the first page of his treatise, apparently understanding its central role in Junius’s theory.

  46. 46. Junius, The Painting of the Ancients, 265.

  47. 47. Junius, Schilder-konst der Oude, 50. Alberti, De pictura II, § 25: “painting has a truly divine power . . . because a painted work . . . makes the absent present.”

  48. 48. “[P]er quas imagines rerum absentium ita repraesentantur animo, ut eas cernere oculis ac praesentes habere videamur.” Quintilian, Institutiones oratoriae 6.2.29–30.

  49. 49. “[D]emonstratio est cum ita verbis res exprimitur ut qui negotium et res ante oculos esse videatur.” Rhetorica ad Herennium, IV, lv, 68. Junius attributed Ad Herennium to Cicero.

  50. 50. Junius, The Painting of the Ancients, 57; “De Schilders worden insghelijcks door dese en dierghelijcke fantasijen meer niet anders ontroert, als of sy de gantsche gheleghenheydt deser dinghen voor haere ooghen aenschouwden; soo en konnen sy oock niet rusten voor ende al eer sy de diepsinnigheydt haerer verbeeldinghen nae haeren wensch ter deghe afteyckenen.” Junius, Schilder-konst der Oude, 49–50.

  51. 51. Quoted by Anne-Marie S. Logan, The “Cabinet” of the Brothers Gerard and Jan Reynst (Amsterdam and New York: North-Holland Publishing, 1979), 250. William Sanderson, Graphice: The Use of the Pen and Pensil: Or, the Most Excellent Art of Painting; in Two Parts (London: Crofts, 1658), is based to a large extent on The Painting of the Ancients.

  52. 52. Junius, The Painting of the Ancients, 56; “Als Ovidius den roeckeloosen jongelingh, die sijnes Vaders vierighen waeghen verlanght hadde te betreden, nae ’t leven beschrijft, dunckt u dan niet dat hy selfs mede met Phaeton op den waeghen ghestapt sijnde het selvige ghevaer van’t begin tot het eynde toe uyt ghestaen heeft? want het en hadde hem andersins niet moghelick gheweest de minste schaduwe van soo een vreeselick verwerde noodts-praeme door ’t verbeelden t’achter haelen, ’t en waer saecke dat hy sich selven aldaer in maniere van spreken, ver-teghenwoordighet hadde om elcke bysondere gheleghenheyd des perijckels aen te mercken.” Junius, Schilder-konst der Oude, 49 (see the Latin original: “Ovidius certe . . .  non videtur tibi cum ipso Phaëtonte praesens quasi conscendisse currum”).

  53. 53. This is very different from the modern meaning of the intransitive Dutch verb vertegenwoordigen, which means to represent, in the strict sense of representing an organization or a country.

  54. 54. Elizabeth V. Chew, “The Countess of Arundel and Tart Hall,” in The Evolution of English Collecting: Receptions of Italian Art in the Tudor and Stuart Periods, ed.Edward Chaney (New Haven and London: Yale University Press, 2003), 285–314, esp. 301.

  55. 55. Junius, The Painting of the Ancients, 56.

  56. 56. Van Dyck’s work of 1636–38, oil on canvas, 195 x 180 cm, Madrid, Museo del Prado.

  57. 57. Junius, The Painting of the Ancients, 57; “Waer uyt het dan blijckt dat dat dien Konstenaer maer alleen duydelick ende uytdruckelick wercken kan, de welcke de dinghen die hy ter handt treckt als teghenwoordigh aenschouwt. ’t Welck meest van allen in de herts-tochten ofte in de inwendighe beweghingen onses ghemoedts plaetse heeft.” Junius, Schilder-konst der Oude, 50.

  58. 58. Junius, The Painting of the Ancients, 57; “[D]it alhier [is]’t voornaemste, dat men sich recht wel bewoghen vinde om de verbeeldinghen niet anders te vatten, als ofhet waerachtighe dinghen waeren daer mede wy ons selven besich houden. Soo moeten dan dese beroerten in alderley manieren uyt de waerheydt der dinghen getrocken worden; ende een rechtsinnigh Konstenaer behoort liever te versoecken al wat daer erghens te versoecken is, dan dat hy de verbeeldingen sijnes vruchtbaeren ghemoedts door een bedwonghen ende koele imitatie soude laten verdwijnen.” Junius, Schilder-konst der Oude, 50.

  59. 59. “Wilmen nu eer inleggen in dit alleredelste deel der konst, zoo moetmen zich zelven geheel in een toneelspeeler hervormen. Ten is niet genoeg, datmen flaeuwelijk in een Historye kenbaer make, Demosthenes was niet ongeleerder als anders, toen hem het volk walgelijk den rug toe keerde: maer sedert Satyrus hem Euripides en Sopohokles vaerzen met beeter toonen en bevallijker bewegingen had voorgezeyt, en hy hem zelven . . . geheel den komediant leeren nabootsen hadde, sedert, zeg ik, hoorde men hem als een orakel der welsprekentheit. Dezelve baet zalmen ook in’t uitbeelden van diens hartstochten, die gy voorhebt, bevinden, voornaemlijk voor een spiegel, om te gelijk vertooner en aenschouwer te zijn.” Van Hoogstraten, Inleyding, 109–10.

  60. 60. Rembrandt to Constantijn Huygens, January 12, 1639; reprinted in Seven Letters by Rembrandt,  ed. H. Gerson (The Hague: L. J. C. Boucher, 1961), 34.

  61. 61. W. P. van Stockum, ed., Catalogus der bibliotheek van Constantijn Huygens verkocht op de Groote Zaal van het Hof te ’s Gravenhage 1688 (The Hague, 1903), 39, no. 502: “The Painting of the Ancients by Junius, London 1638.”

  62. 62. Junius, The Painting of the Ancients, 223.

  63. 63. “[D]e konstenaers en sterven niet . . . maar leven in alle gemoederen der menschen.” Wybrand de Geest, Het kabinet der statuen, Amsterdam, 1702, reprint with an explanatory text by Jochen Becker (Hamburg: Conferencepoint Verlag, 2003), 110.

  64. 64. “Nonne vides ut saevae senex incendia monstret?” Junius, The Painting of the Ancients, 301–2; the original verses from Claudian are translated into prose in the Dutch (p. 337) and English (p. 301) editions.

  65. 65. Junius, The Painting of the Ancients, 304; “Philostratus, achtervolghens d’ondervinding die hy in dese Konsten ghehadt heeft, den jonghelingh met sich t’schepe nam, willende dat hy het land met opset uyt den sin soude stellen, om de bysondere omstandigheden van sulcke lustbaere eylanden als van het schipboord teghenwordighlick te aenschouwen, want hy oordeelde dat het ghemoed deses jonghelinghs de gantsche gheleghenheyd deser afbeeldinghe beter soude begrijpen, in dien het de voornoemde eylanden door een levendighe inbeeldinghe omgheseylt hebbende, het beeld selver met sijne versche verbeeldinghen bestond te verghelijcken.” Junius, Schilder-konst der Oude, 342.

  66. 66. Junius, The Painting of the Ancients, 239; “‘Het en magh niet gheloochent worden of de linien,’ seght [Philostratus], ‘die sonder eenighen verwen-prael maer alle[e]n in licht en schaduwe bestaen, verdienen den naem van een Schilderye; vermids wy in de selvighe niet alleen de ghelijckenisse van d’afghebeelde personagien beschouwen, maer oock haere beweghingen selver, ’t sy datse door een schroomhertighe schaemte erghens van afghekeert of door een vrymoedighe voordvaerenheyd erghens toe aenghedreven worden; ende alhoewel dese linien op’t aller eenvoudighste t’saemenghestelt sijnde de vermenghinghe van’t bloedt als oock de jeughdigheyd van ’t hayr en den baert in ’t minste niet uyt en drucken, nochtans ghevense ons de volmaeckte ghestaltenis van eenen swarten ofte witten mensche bescheydenlick te kennen. Indien yeman oversulcks eenen Indiaen in witte linien bestaet te trecken, hy sal niet te min swart schijnen; ghemerckt sijnen platten neus, sijn staende hayr, sijne bolle kaecken, ende een sekere soorte van dommigheyd ofte versuftheyd omtrent sijne ooghen de gantsche gheleghenheyd der voorghestelder ghelijckenisse plaght te verswarten ende eenen Indiaen allen den ghenen uyt te wijsen die sodaenighen Teckeningh niet onvroedsaemlick beschouwen.’” Junius, Schilder-konst der Oude, 259.

  67. 67. Junius, The Painting of the Ancients, 300; “dat wy de bysondere figuren, die ons in’t werck sijn voorgestelt, niet alleen met onse ooghen haestighlick behooren t’overloopen; maer dat wy de selvighe insghelijcks door den gantschen aendacht onses Konst-lievenden ghemoeds moeten insien, als of wy met de levendighe teghenwoordigheyd der dingen selver, ende niet met haere gekontrefeyte verbeeldinghe te doen hadden.” Junius, Schilder-konst der Oude, 335. Compare Junius, De pictura veterum, 221: “Praecipuam igitur in eo semper curam collocabimus, ut non oculis tantum nuda schemata percenseamus; sed animo quoque velut in rem praesentem deduci nos patiamur.”

  68. 68. Junius, The Painting of the Ancients, 61; Junius, Schilder-konst der Oude, 54–55.

  69. 69. Junius, The Painting of the Ancients, 58; “want ghelijck d’oprechte Konstenaers tot het werck worden aenghedreven door een krachtighe verbeeldinghe der dinghen die sy als teghenwoordigh aenschouwen, soo vindtmen altijdt in haere wercken een klaer afdrucksel van dese verbeelde teghenwoordigheydt, daer vertoont sich selven allenthalven eenen levendighen Gheest die sich in de herten der beschouwers soo vaerdighlick uyt-stort dat sy in’t beschouwen der Konste den selvighen inval deser tegenwoordigheydt gewaer worden die den werck-meester in’t wercken ghevoelde.” Junius, Schilder-konst der Oude, 51.

  70. 70. “[A]ls of wy niet met het dencken, maer met het doen besig waren.” Junius, Schilder-konst der Oude, 18.

  71. 71. Junius, The Painting of the Ancients, 26.

  72. 72. Rosand, “An Arc of Flame,” 91.

  73. 73. Wood, Copies and Adaptations, 1:53.

  74. 74. Junius, The Painting of the Ancients,35; “[zij die] de deughden van de groote Meesters niet wel doorgrondet hebbende [gaan] op ’t eerste gesicht te werck, meynende dat hun d’Imitatie wonderlick wel gheluckt is als sy d’uytgelesen wercken der ouder Konstenaeren eenigher wijse in’t nae-trecken van Linien en ’t opsmeeren van Coleuren hebben afghebeeldet, daer sy nochtans verde van de rechte kracht der selvigher verscheyden sijn.” Junius, Schilder-konst der Oude, 27–28.

  75. 75. Van Hoogstraten, Inleyding, 194.

  76. 76. “[D]at de konst zoo veel te weeg brengt, dat men uit [de] . . . rond gefronste neusgaten, uit haere nedergedrukte ooren, en samen gedrongen ledematen een gereede begeerte bespeurt om’t aen’t loopen te stellen, schoon men weet dat ze onbeweeglijk zijn.” Van Hoogstraten, Inleyding, 167. Compare: “The one standeth stil, shewing himself loth to stand: the other goeth about to carvet. In the third you may see a ready willingnesse to obey. The fourth rejoyceth in Pelops his beauty, inlarging his nosthrils as if he were a neighing.” Junius, The Painting of the Ancients, 282. Goeree expressly credits Junius for culling this from antiquity, as it demonstrates the importance of the imagination, Willem Goeree, Inleyding tot de practijck der algemeene schilderkonst (Middelburg: 1697), 64–65.

  77. 77. Junius, The Painting of the Ancients, 303–4; “[W]anneer hy eenen ghewaependen krijghs-man ghemaeckt hebbende, ghelijck den selvighen ghereed stond om eenen uytval te doen op de vyanden die ’t omringende platte land afliepen, niet goed en vond datmen dese sijne Schilderye te voorschijn soude brenghen, sonder eerst eenen Trompetter heymelick by der hand te hebben die zijn Trompette stekende eenen loosen alarm op den selvighen ooghenblick soude maecken alsmen de gordijne die ’t stuck bedeckt hield beghost te verschuyven. ‘’t Schickelicke ghecklanck der Trompette heeft ghedient,’ seght Aelianus, ‘m d’opgheweckte fantasijne [sic] der aenschouwers krachtighlick te vervullen met den levendighen inval van een kloeck Soldaets-hert ’t welck sich door ’t ghesicht synes verwoesten vaderlandts ghedwonghen vond daedelick te hulpe te loopen.’ Den treffelicken Konstenaer heeft het recht voor ghehadt, als hy sich daer van versekert hield, dat het ghemoed der aenschouwers door’t hooren deses alarms aller best daer toe konde aengheleyt worden om anders niet dan’t ghesicht van wel toegheruste en strijdvaerdighe mannen te verwachten, dat oock dese verwachtinghe aller bequaemst was om haere fantasije met de levendighe teghenwordigheyt van d’afghebeelde saecke te vervullen.” Junius, Schilder-konst der Oude, 341.

  78. 78. See Thijs Weststeijn, The Visible World: Samuel van Hoogstraten’s Art Theory and the Legitimation of Painting in the Dutch Golden Age (Amsterdam: AUP, 2008), 29, 36.

  79. 79. Liber spectaculorum. On this topic, see Kathleen M. Coleman, “Fatal Charades: Roman Executions Staged as Mythological Enactments,” Journal of Roman Studies 80 (1990): 44–73. http://dx.doi.org/10.2307/300280

  80. 80. Junius, The Painting of the Ancients, 26; Junius, Schilder-konst der Oude, 29.

  81. 81. “Reubens . . . while he is at worke, he useth to have some good historian or Poet read to him.” H. Peacham, The Compleat Gentleman (London, 1634), 110.

  82. 82. Charles Dempsey, “Euanthes Redivivus: Rubens’s Prometheus Bound,” Journal of the Warburg and Courtauld Institutes 30 (1967): 420. http://dx.doi.org/10.2307/750762

  83. 83. Fiske Kimball, “Rubens’ Prometheus,” Burlington Magazine 94 (1952): 66.

  84. 84. Carolus Scribanius, Antverpia (Antwerp, 1610), 39.

  85. 85. Simon Schama, Rembrandt’s Eyes (New York: Knopf, 1999), 420–21.

  86. 86. Junius, The Painting of the Ancients, 57; Junius, Schilder-konst der Oude, 50: “hy heeft de doodts-beenderen van sijn eyghen Sone, dien hy krachtighlick bemint hadde, wederom opgegraeven ende met sich op de stellagie ghebracht, alwaer hy de selvighe beschouwende den droevaerdt op ’t alder natuerlickste ghespeelt heft”; “den schouw-plaetse met een ongheveynsde rouw-klacht te vervullen.”

  87. 87. Junius, The Painting of the Ancients, 264–65; Junius, Schilder-konst der Oude, 290–91.

  88. 88. “[M]y quam een verbaesde bangigheyt over, seght [Petronius Arbiter], als ick my selven de rouwe afschetsels van Protogenes voor d’ooghen stelde, vermids deselvighe met de waerheyd der nature selver in eenen strijd schenen te treden.” Junius, Schilderkonst der oude, 295.

  89. 89. Gerardus J. Vossius, “De graphice, sive arte pingendi,” in De quatuor artibus popularibus, grammatistice, gymnastice, musice, et graphice, liber (Amsterdam, 1650), par. 17.

  90. 90. “De braeve geesten des ouden tijds mocht het koude zweet van angst ten hoofde afdruipen, als zy te Rhodus den schoonen Jalyzus van Protogenes beschouden, daer Apelles zelf van verstomde, jae daer nae uitbarstte, dat hy een wonder in de kunst zach: of andere, als zy aen de bevallijke Venus te Koos geheylicht geen hand dorsten slaen, om iets weynichs, dat’er noch aen ontbrak, te voltooyen. De Beeltsnyders ook, mochten zich over den Jupiter Olympius ontzetten, en in’t zien van de statue van Doryphorus bleek worden,” Van Hoogstraten, Inleyding, 215–16.

  91. 91. “[D]at is waerlijk groots . . . ’t welk ons t’elkens wederom als versch voor d’oogen verschijnt; ’t welk ons zwaer, of liever onmogelijk is uit de zin te stellen; welkers gedachtenisse geduerich, en als onuitwisselijk, in onze herten schijnt ingedrukt.” Van Hoogstraten, Inleyding, 179.

Arents, Prosper. De bibliotheek van Pieter Pauwel Rubens: een reconstructie. Antwerp: Vereniging der Antwerpse Bibliofielen, 2001.

Bellori, Giovanni Pietro. Le vite de’ pittori scultori e architetti moderni. Turin: Einaudi, 2009.

Benedictus, Renatus. Een Catholic tractaet van de beelden ende van het rechte gebruyck dier selfder. Antwerp, 1567.

Cavalli-Björkmann, Görel, ed. Bacchanals by Titian and Rubens. Stockholm: National Museum, 1987.

Chew, Elizabeth V. “The Countess of Arundel and Tart Hall.” In The Evolution of English Collecting: Receptions of Italian Art in the Tudor and Stuart Periods, edited by Edward Chaney, 285–314. New Haven and London: Yale University Press, 2003.

Coleman, Kathleen M. “Fatal Charades: Roman Executions Staged as Mythological Enactments.” Journal of Roman Studies 80 (1990): 44–73. http://dx.doi.org/10.2307/300280

Dempsey, Charles. “Euanthes Redivivus: Rubens’s Prometheus Bound.” Journal of the Warburg and Courtauld Institutes 30 (1967): 420. http://dx.doi.org/10.2307/750762

Ellenius, Allan. De arte pingendi: Latin Art Literature in Seventeenth-Century Sweden and Its International Background. Uppsala and Stockholm: Almquist & Wiksell, 1960.

Ephesius, Michael. Commentaria in Aristotelem Graeca, vol. 22. Edited by Paulus Wendland.Berlin: Reimer, 1904.

Fehl, Philipp. “Imitation as a Source for Greatness. ”In Bacchanals by Titian and Rubens, edited by G. Cavalli-Björkmann (see above), 107–32.

Fresnoy, Charles Alphonse du. “Observations on the Art of Painting.” In The Art of Painting. Translated by John Dryden. Introduction by Alexander Pope. London, 1716.

Galand-Hallyn, Perrine. “L’Art de l’ekphrasis en poésie: l’Élégie III,17 de Jean Second.” In La Poétique de Jean Second et son influence au XVIe siècle, 147–68. Les Cahiers de l’humanisme 1. Paris: Les Belles Lettres-Klincksieck, 2000.

Geest, Wybrand de. Het kabinet der statuen. Amsterdam,1702. Reprint with an explanatory text by Jochen Becker. Hamburg: Conferencepoint Verlag, 2003.

Gerson, H., ed. Seven Letters by Rembrandt. The Hague: L. J. C. Boucher, 1961.

Goeree, Willem. Inleyding tot de practijck der algemeene schilderkonst. Middelburg, 1697.

Guépin, Jean-Pierre. “Le Monde autonome de la poésie chez Jean Second.” In La Poétique de Jean Second et son influence au XVIe siècle, 109–23.Les Cahiers de l’humanisme 1. Paris: Les Belles Lettres-Klincksieck, 2000.

Hervey, Mary F. S. The Life, Correspondence and Collections of Thomas Howard, Earl of Arundel. Cambridge: Cambridge University Press, 1921.

Hoogstraten, Samuel van. Inleyding tot de hooge schoole der schilderkonst: anders de zichtbaere werelt. Rotterdam: François van Hoogstraten, 1678.

Jansen, Jeroen. Brevitas: Beschouwingen over de beknoptheid van vorm en stijl in de Renaissance. Hilversum: Verloren, 1995.

Jonston, Jan. Naturae constantia seu diatribe, in qua, per posteriorum temporum cum prioribus collationem, mundum, nec ratione sui totius, nec ratione partium, universaliter & perpetuo in pejus ruere, ostenditur.Amsterdam: Janssonius, 1632.

Junius, Franciscus. De pictura libri tres, tot in locis emendati, et tam multis accessionibus aucti, ut plane novi possint videri. Rotterdam: Leers, 1694.

Junius, Franciscus. De pictura veterum. Amsterdam: Johannes Blaeu, 1637.

Junius, Franciscus. De schilder-konst der Oude. Middelburg: Zacharias Roman, 1641.

Junius, Franciscus. The Painting of the Ancients: De pictura veterum, according to the English Translation (1638). Vol. 1 of The Literature of Classical Art. Edited by Keith Aldrich, Philipp Fehl, and Raina Fehl. Berkeley, Los Angeles, and Oxford: University of California Press, 1991.

Kimball, Fiske. “Rubens’ Prometheus.” Burlington Magazine 96 (1952): 66.

Laet, J. de, ed. M. Vitruvii Pollionis De architectura libri decem . . . Accedunt . . . De sculptura excerpta maxime animadvertenda ex dialogo Pomponii Gavrici . . . Amsterdam, 1649.

Logan, Anne-Marie S. The “Cabinet” of the Brothers Gerard and Jan Reynst. Amsterdam and New York: North-Holland Publishing, 1979).

Mambro Santos, Ricardo de. La civil conversazione pittorica: Riflessione estetica e produzione artistica nel trattato di Karel van Mander. Sant’Oreste: Apeiron Editori, 1998.

Nativel, Colette. Franciscus Junius: De pictura veterum, édition du livre I. Geneva: Droz, 1996.

Peacham, H. The Compleat Gentleman. London, 1634.

Romburgh, Sophie G. van. “For My Worthy freind [sic] Mr Franciscus Junius”: An Edition of the Complete Correspondence of Franciscus Junius F.F. (1591–1677). Boston and Leiden: Brill, 2004.

Rosand, David. “An Arc of Flame: On the Transmission of Pictorial Knowledge.” In Bacchanals by Titian and Rubens, edited byG. Cavalli-Björkmann (see above), 81–92.

Sanderson, William. Graphice: The Use of the Pen and Pensil; Or, the Most Excellent Art of Painting; in Two Parts. London: Crofts, 1658.

Schama, Simon. Rembrandt’s Eyes. New York: Knopf, 1999.

Schefferus, Joannes. Graphice, id est, de arte pingendi liber singularis. Nuremberg, 1669.

Scribanius, Carolus. Antverpia. Antwerp, 1610.

Stockum, W. P. van, ed. Catalogus der bibliotheek van Constantijn Huygens verkocht op de Groote Zaal van het Hof te ’s Gravenhage 1688. The Hague: 1903.

Vigenere, Blaise de. Les images ov tableauvx de platte peinture. Paris: Jean Branchu, 1637.

Vossius, Gerardus J. “De graphice, sive arte pingendi.” In De quatuor artibus popularibus, grammatistice, gymnastice, musice, et graphice, liber. Amsterdam, 1650.

Weststeijn, Thijs. The Visible World: Samuel van Hoogstraten’s Art Theory and the Legitimation of Painting in the Dutch Golden Age. Amsterdam: AUP, 2008.

Weststeijn, Thijs. Art and Antiquity in the Netherlands and Britain: The Vernacular Arcadia of Franciscus Junius (1591–1677). Leiden and Boston: Brill, 2015. http://dx.doi.org/10.1163/9789004283992

Wind, Geraldine Dunphy. “Annibale Caracci’s Sleeping Venus: A Source in Claudian.” Source: Notes in the History of Art 10, no. 3 (1991): 37–39. http://dx.doi.org/10.1086/sou.10.3.23203017

Wood, Jeremy. Copies and Adaptations from Renaissance and Later Artists: Italian Artists; I. Raphael and His School. 2 vols. Corpus Rubenianum Ludwig Burchard 25. Turnhout: Brepols, 2010.

List of Illustrations

Frontispiece, from Philostratus, Les Images ou ta,
Fig. 1 Frontispiece, from Philostratus, Les Images ou tableaux de platte peinture, mis en François par Blaise de Vigenère (Paris, 1637) (artwork in the public domain; photo: Rijksmuseum Amsterdam) [side-by-side viewer]
Annibale Caracci,  Sleeping Venus with Cupid,  ca. 1603,  Chantilly, Musée Condé
Fig. 2 Annibale Caracci, Sleeping Venus with Cupid, ca. 1603, oil on canvas, 190 x 328 cm. Chantilly, Musée Condé (artwork in the public domain; photo: Image Collection, Institute of Art History, University of Amsterdam) [side-by-side viewer]
Adriaen van der Werff,  Design for the title page of De pictura veterum,  before 1697,  Munich, Bayerische Staatsgemaldesammlungen, Alte Pinakothek
Fig. 3 Adriaen van der Werff, Design for the title page of De pictura veterum, before 1697, oil on canvas, 34 x 23.5 cm. Munich, Bayerische Staatsgemaldesammlungen, Alte Pinakothek (artwork in the public domain; photo: Image Collection, Institute of Art History, University of Amsterdam) [side-by-side viewer]
“Les Amours” (p. 41), from Philostratus, Les,  Amsterdam, Rijksmuseum
Fig. 4 “Les Amours” (p. 41), from Philostratus, Les Images ou tableaux de platte peinture, mis en François par Blaise de Vigenère (Paris, 1637). Amsterdam, Rijksmuseum (artwork in the public domain) [side-by-side viewer]
Titian,  The Worship of Venus,  1518–19,  Madrid, Museo del Prado
Fig. 5 Titian, The Worship of Venus, 1518–19, oil on canvas, 172 cm x 175 cm. Madrid, Museo del Prado (artwork in the public domain; photo: Image Collection, Institute of Art History, University of Amsterdam) [side-by-side viewer]
Titian,  The Andrians,  1523–26,  Madrid, Museo del Prado
Fig. 6 Titian, The Andrians, 1523–26, oil on canvas, 175 x 193 cm. Madrid, Museo del Prado (artwork in the public domain; photo: Image Collection, Institute of Art History, University of Amsterdam) [side-by-side viewer]
Peter Paul Rubens, after Titian,  The Worship of Venus, Stockholm, Nationalmuseum
Fig. 7 Peter Paul Rubens, after Titian, The Worship of Venus, oil on canvas, 210 x 195 cm. Stockholm, Nationalmuseum (artwork in the public domain; photo: Image Collection, Institute of Art History, University of Amsterdam) [side-by-side viewer]
Peter Paul Rubens, after Titian,  The Andrians,  1630s, Stockholm, Nationalmuseum
Fig. 8 Peter Paul Rubens, after Titian, The Andrians, 1630s, oil on canvas, 200 x 215 cm. Stockholm, Nationalmuseum (artwork in the public domain; photo: Image Collection, Institute of Art History, University of Amsterdam) [side-by-side viewer]
Unknown engraver, after Hendrik Goltzius,  The Fall of Phaeton, from the series Ovid’s M,  ca. 1588,  New York, Metropolitan Museum of Art
Fig. 9 Unknown engraver, after Hendrik Goltzius, The Fall of Phaeton, ca. 1588, from the series Ovid’s Metamorphoses, engraving, 17.7 x 25.2 cm. New York, Metropolitan Museum of Art, Elisha Whittelsey Collection, The Elisha Whittelsey Fund, 1949, inv. no. 49.97.662 (artwork in the public domain; photo: Open Access for Scholarly Content [OASC]) [side-by-side viewer]
 Peter Paul Rubens,  The Fall of Phaeton,  ca. 1604/5, probably reworked ca. 1606–8,  Washington, D.C., National Gallery of Art
Fig. 10 Peter Paul Rubens, The Fall of Phaeton, ca. 1604/5, probably reworked ca. 1606–8, oil on canvas 98.4 x 131.2 cm. Washington, D.C., National Gallery of Art, Patrons’ Permanent Fund, inv. no. 1990.1.1 (artwork in the public domain; photo: Image Collection, Institute of Art History, University of Amsterdam) [side-by-side viewer]
“Phaethon” (p. 90), from Philostratus, Les I,  Amsterdam, Rijksmuseum
Fig. 11 “Phaethon” (p. 90), from Philostratus, Les Images ou tableaux de platte peinture, mis en François par Blaise de Vigenère (Paris, 1637). Amsterdam, Rijksmuseum (artwork in the public domain) [side-by-side viewer]
Attributed to Rubens and/or van Dyck,  Phaeton, 1636,  Brussels, Musée Royal des Beaux Arts
Fig. 12 Attributed to Rubens and/or van Dyck, Phaeton, 1636, oil on panel, 28.1 x 27.6 cm. Brussels, Musée Royal des Beaux Arts (artwork in the public domain; photo: Image Collection, Institute of Art History, University of Amsterdam) [side-by-side viewer]
Rembrandt,  The Raising of the Cross,  ca. 1633,  Munich, Alte Pinakothek
Fig. 13 Rembrandt, The Raising of the Cross, ca. 1633, oil on canvas, 95.7 x 72.2 cm. Munich, Alte Pinakothek (artwork in the public domain; photo: Image Collection, Institute of Art History, University of Amsterdam) [side-by-side viewer]
Rembrandt,  The Deposition, 1633,  Munich, Alte Pinakothek
Fig. 14 Rembrandt, The Deposition, 1633, oil on canvas, 90 x 65 cm. Munich, Alte Pinakothek (artwork in the public domain; photo: Image Collection, Institute of Art History, University of Amsterdam) [side-by-side viewer]
“Les Isles” (p. 422), from Philostratus, Les,  Amsterdam, Rijksmuseum
Fig. 15 “Les Isles” (p. 422), from Philostratus, Les Images ou tableaux de platte peinture, mis en François par Blaise de Vigenère (Paris, 1637). Amsterdam, Rijksmuseum (artwork in the public domain) [side-by-side viewer]
Peter Paul Rubens, with Frans Snyders,  Prometheus Bound,  begun ca. 1611–12. completed by 1618,  Philadelphia Museum of Art
Fig. 16 Peter Paul Rubens, with Frans Snyders, Prometheus Bound, begun ca. 1611–12, completed by 1618, oil on canvas, 242.6 x 209.5 cm. Philadelphia Museum of Art, Purchased with the W. P. Wilstach Fund, 1950, inv. no. W1950-3-1 (artwork in the public domain: photo: Image Collection, Institute of Art History, University of Amsterdam) [side-by-side viewer]
Michiel Coxcie,  The Martyrdom of Saint Sebastian, central panel, Antwerp, Royal Museum of Fine Arts
Fig. 17 Michiel Coxcie, The Martyrdom of Saint Sebastian, central panel of the Triptych of the Guild of the Oude Voetboog, oil on panel, 267.2 x 235 cm, signed below right: michel d. coxscyin aetatis suae 76 fecit. Antwerp, Royal Museum of Fine Arts (artwork in the public domain; photo: Image Collection, Institute of Art History, University of Amsterdam) Originally in the Cathedral of Our Lady in Antwerp [side-by-side viewer]
Rembrandt,  The Blinding of Samson,  1636,  Frankfurt, Städelsches Kunstinstitut
Fig. 18 Rembrandt, The Blinding of Samson, 1636, oil on canvas, 236 x 302 cm. Frankfurt, Städelsches Kunstinstitut (artwork in the public domain; photo: Image Collection, Institute of Art History, University of Amsterdam) [side-by-side viewer]

Footnotes

  1. 1. Franciscus Junius, The Painting of the Ancients: De pictura veterum, according to the English Translation (1638), vol. 1 of The Literature of Classical Art, eds. Keith Aldrich, Philipp Fehl, and Raina Fehl (Berkeley, Los Angeles, and Oxford: University of California Press, 1991), 218. Compare: “‘Dat is waerlick groot,’ seght [Longinus], “’t welck ons t’elcken weder om versch voor de oogen verschijnt; ’t welck ons swaer valt, ofte liever onmoghelick is, uyt den sin te stellen, welckers gheduersaeme ende onuytwisschelicke ghedachtenisse diep in onse herten inghedruckt blijft. Immers behooren wy dat altijdt voor een gantsch treffelicke ende waerachtighe hoogh-staetelickheyd te houden, dae alle menschen overal een goed behaeghen in hebben.’” Franciscus Junius, De schilder-konst der Oude (Middelburg: Zacharias Roman, 1641), 233. Note that Junius does not translate the Latin term sublimitas/sublime with sublime (English), subliem (modern Dutch), or het verhevene (Dutch). In Dutch, he characteristically deploys a range of synonyms such as rechtige magnificentie, staetelickheyd, waerlick groot, waerachtighe hoogh-staetelickheyd (a neologism), and hooghdraeghende dinghen (see p. 233).

  2. 2. Dryden’s and Pope’s acquaintance with Junius is suggested by the reference in Charles Alphonse du Fresnoy, “Observations on the Art of Painting,” in The Art of Painting, trans. John Dryden, intro. Alexander Pope (London, 1716), 115.

  3. 3. Joannes Schefferus, Graphice, id est, de arte pingendi liber singularis (Nuremberg, 1669), in the preface: “vir longe celeberrimus et doctissimus.”

  4. 4. Junius’s correspondence reveals that artists “pressed” him to translate his work and that he started with the Dutch version: “Primo per otium in vernaculam nostram linguam ea, quae Latine dedi, transfero; quin etiam hortatu multorum in hoc regno Brittanice dedior . . . Urgent admodum artefices, et quotquot artes illas delicatas amant.” Junius to Gerard Vossius, I June 1635. See Sophie van Romburgh, “For My Worthy Freind [sic] Mr Franciscus Junius”: An Edition of the Complete Correspondence of Franciscus Junius F.F. (1591–1677) (Boston and Leiden: Brill, 2004), no. 102c.

  5. 5. The relations between scholarship and painting practice in Junius’s Anglo-Dutch surroundings are the topic of my Art and Antiquity in the Netherlands and Britain: The Vernacular Arcadia of Franciscus Junius (1591–1677) (Boston and Leiden: Brill, 2015). http://dx.doi.org/10.1163/9789004283995

  6. 6. Junius to Dugdale, March 2, 1657, van Romburgh, Correspondence of Franciscus Junius, no. 195b.

  7. 7. Junius, Painting of the Ancients, 319.

  8. 8. See Geraldine Dunphy Wind, “Annibale Caracci’s Sleeping Venus: A Source in Claudian,” Source: Notes in the History of Art 10, no. 3 (1991): 37–39. http://dx.doi.org/10.1086/sou.10.3.23203017

  9. 9. “[I]ngannatone il senso e la vista, ed istupidito egli [i.e., the viewer] dello accoppiamento di sì differenti qualità, talora di sperimentare ciò ch’elle sieno in toccandole, averà desiderio; talora nell’avvicinarsene dubiterà di non turbare quel dolce sonno, e paventerà talvolta quella maestà di Dea, che ella gli si raffigura . . . le opere singolari a pena immaginare, non che isprimer si possono da un debole ingegno,” Agucchi, Descrizione della Venere dormiente di Annibale Carracci, recorded by Malvasia, quoted in Ricardo de Mambro Santos, La civil conversazione pittorica: Riflessione estetica e produzione artistica nel trattato di Karel van Mander (Sant’Oreste: Apeiron Editori, 1998), 97.

  10. 10. “Onde, conoscendo io di non essermi avvicinato, né per molto spazio al vero; assai crederei d’aver fatto, se nella maniera, che le pitture da un grosso velo coperte malagevolmente si discernono da’ riguardanti: così potessero le presenti [descrizioni] essere egualmente dai lettori apprese,” Agucchi, Descrizione della Venere dormiente di Annibale Carracci, recorded by Malvasia, quoted in Mambro Santos, La civil conversazione pittorica, 97.

  11. 11. Junius, Painting of the Ancients, 50.

  12. 12. “Het zweet brak my aen alle kanten uit, zegt Damascius, doen ik de Venus, die Herodes Atticus gewijt hadde, gezien had; van weegen den schroomelijk verwarden zinnnestrijdt [sic], dien ik in mijn gemoed gewaer wiert. Mijne innichste gedachten wierden door ’t levendig gevoelen van een onuitsprekelijke vermakelijkheit zoo gekittelt, dat dat het my byna onmogelijk was t’huis te gaen, en schoon ik my derwaerts spoede, zoo wierden mijn oogen nu en dan, door de gedachtenisse van zulk een zaltzaemen gezicht, te rug getrokken,” Samuel van Hoogstraten, Inleyding tot de hooge schoole der schilderkonst: anders de zichtbaere werelt (Rotterdam: François van Hoogstraten, 1678), 290.

  13. 13. Junius, The Painting of the Ancients, 290; “sich aen de selvighe stucken met sulcken diepen verwonderinghe vergaepen, datse als door een verruckte verslaegenheyd en heymelicke beduchtheyd stock-stille blijven staen; ende . . . met een domme en stomme onghevoeligheyd schijnen gheslagehen te sijn,” Junius, Schilder-konst der Oude, 323–24.

  14. 14. Junius, The Painting of the Ancients, 66–67; “[het valt] d’aller welsprekenste swaer ghenoech de reden daer van te gheven . . . wy begrijpen alle dese dinghen door ick en weten niet wat ghevoelen, en niet door’t behulp van woorden-konst,” Junius, Schilder-konst der Oude, 60–61.

  15. 15. Jeroen Jansen, Brevitas: Beschouwingen over de beknoptheid van vorm en stijl in de Renaissance (Hilversum: Verloren, 1995).

  16. 16. Junius, The Painting of the Ancients, 290; “[e]euwighe dinghen sijn van grooter ghewicht, dan dat de ghemeyne maete der menschelicker welsprekenheyd de selvighe soude konnen omvanghen,” Junius, Schilder-konst der Oude, 324.

  17. 17. Junius, The Painting of the Ancients, 57–58; “Staet de Konstenaers maer alleen daer op te letten, dat sy haer selven in dit stuck niet al te vele toe geven, met Dionysius Longynus wat onderscheydt maeckende tusschen de verbeeldens kracht die de Poeten gaende maeckt, en d’andere die de Schilders te werck stelt. De Poetische fantasije en heeft anders gheen ooghenmerck, als een ‘onsinnigheydt der verwonderinghe’ te verwecken: de Konstenaers daer en teghen sijn maer alleen op de ‘uytdruckelickheydt uyt. Soo en soecken ’t oock de Poeten alsoo te maecken,’ seght den selvighen Autheur, ‘dat haere ghedichten fabelachtigh en de waerheydt onghelijck souden schijnen te sijn;’t fraeyste daer en teghen’t welck in de fantasije der Schilders aen ghemerckt moet worden, bestaet daer in, dat haer verbeeldinghen krachtigh sijn en met de waerheydt over-een komen.’” Junius, Schilder-konst der Oude, 50.

  18. 18. Junius, The Painting of the Ancients, 53; “spraeckeloose verbaestheydt . . . achtende dat sich in dien stommen omtreck der leden levende lichaemen vertoonen,” Junius, Schilder-konst der Oude, 45.

  19. 19. Junius, The Painting of the Ancients, 58; “De Schilders worden insghelijcks door dese en dierghelijcke fantasijen meer niet anders ontroert, als of sy de gantsche gelegentheydt deser dinghen voor haere ooghen aenschouwden . . . Waer uyt het dan blijckt dat dien Konstenaer maer alleen duydelick ende uytdruckelick wercken kan, de welcke de dinghen die hy ter handt treckt als teghen-woordigh aenschouwt. ’t Welck meest van allen in de herts-tochten ofte in de inwendighe beweginghen onses ghemoeds plaetse heeft: want overmidts de selvighe al te mets in de waerheydt bestaen, seght Quintilianus, en de al te mets in de imitatie; soo is’t dat de waere beroereinghen naturelick uytbersten, maer’t ontbreeckt hun aen de Konst, dies moetense oock door de leeringhe soo ghefatsoeneert worden. De gheimiteerde beroeringhen daer en tehgen, ghelijckse de Konst hebben, soo ontbreeckt het hun aaen de nature; en daerom is dit alhier’t voornaemste, dat men sich recht wel bewoghen vinde om de verbeeldinghen niet anders te vatten, als of het waerachtighe dinghen waeren daer mede wy ons selven besich houden . . . Staet de Konstenaers maer alleen daer op te letten, dat sy haer selven in dit stuck niet al te vele toe geven, met Dionysius Longynus wat onderscheydt maeckende tusschen de verbeeldens kracht die de Poeten gaende maeckt, en d’andere die de Schilders te werck stelt. De Poetische fantasije en heeft ander gheen ooghen-merck, als een onsinnigheydt der verwonderinghe te verwecken: de Konstenaers daer en teghen zijn maer alleen op de uytdruckelickheydt uyt. Soo soecken ’t oock de Poeten alsoo te maecken, seght den selvighen Autheur, dat haere ghedichten fabelachtigh en de waerheydt onghelijck souden schijnen te sijn; ’t fraeyste daer en teghen ’t welck in de fantasije der Schilders aen ghemerckt moet worden, bestaet daer in, dat haere verbeeldinghen krachtigh sijn en met de waerheydt over-een komen . . . ghelijck d’oprechte Konstenaers tot het werck worden aenghedreven door een krachtige verbeeldinghe der dinghe die sy als teghenwoordigh aenschouwen, soo vindtmen alstijdt in haer wercken een klaer afdrucksel van dese verbeelde teghenwoordigheydt, daer vertoont sich selven allenthalven eenen levendichen Gheest die sich in de herten der beschouwers soo verdighlick uyt-stort dat sy in’t beschouwen der Konste den selvighen inval deser tegenwoordigheydt gewaer worden die den werk-meester in’t werken ghevoelde.” Junius, Schilder-konst der Oude, 49–51.

  20. 20. The Dutch edition is more explicit than the English one. The full quotations are: “so must wee . . . endeavour to conceive the whole shew of the represented matters with a large and freely diffused apprehension; to the end that wee might compare the chiefest circumstances of the Argument with our premeditated and fore-conceived images: ‘Phantasie,’ saith Michael Ephesius, ‘is like a register unto our minde’: meeting then with one or other master peece that seemeth to deserve their care and consideration, they find alwayes in this register of theirs a true Image of the thing imitated: ‘such as doe contemplate the workes of the Art of painting,’ saith Apollonius, ‘have great need of the imaginative facultie; for no body can with any good reason praise a painted horse or bull, unlesse hee doe conceive that same creature in his mind, whose similitude the Picture doth expresse.”’ Junius, The Painting of the Ancients, 60; “Want aenghesien het een oprecht Lief-hebber toe-staet de levendighe verbeeldinghen van allerley naturelicke dinghen in sijn ghemoedt op te legghen, ten eynde dat hy de selvighe te sijner tijdt met de wercken der Konstenaeren mocht verghelijcken; soo is’t klaer dat men slucks niet en kan te weghe brenghen sonder het toe-doen van een stercke imaginatie . . . : oversulcks plachten oock vele treffelicke Konst-lievende mannen haeren ledigen tijdt somwijlen door te brenghen met het oeffenen ende verrijcken haerer fantasije. ‘De fantasije,’ seght Michael Ephesius, ‘is on ons gemoedt ghestelt als een Register ofte aenwijser van’t gunt wy oyt met onse ooghen gesien ofte met ons verstandt begrepen hebben.’ Daerom houd oock Apollonius Tyaneus staende, dat ‘daer een sonderlinghe verbeeldens kracht vereyscht wordt in die ghene de welcke de wercken der Schilder-Konste recht wel meynen te besichtighen. Want het onmoghelick is,’ seght hy, ‘dat yemant een bequaem oordeel strijcken sal van een gheschildert Paerdt ofte Stier, ten sy dat hem sijn gemoedt een ware verbeeldinghe der nae-gheboetster dinghen vaerdighlick voordraeghe.’” Junius, Schilder-konst der Oude, 52. The reference is to Michael Ephesius, “Commentaria in Aristoteles Parva Naturalia” in Commentaria in Aristotelem Graeca, vol. 22, ed. Paulus Wendland(Berlin: Reimer, 1904), pt. 1, pp. 8–9 (449b30).

  21. 21. Philostratus, Vita Apollonii Tyanensis 2.22; see also Franciscus Junius, De pictura libri tres, tot in locis emendati, et tam multis accessionibus aucti, ut plane novi possint videri (Rotterdam: Leers, 1694), 35. For the Latin edition, the Greek was not translated by Junius himself, but by Isaac Vossius and Gerardus Vossius the Younger. In writing the English and Dutch books, however, Junius most likely followed his own preferences.

  22. 22. Junius, The Painting of the Ancients, 58; “met de waerheydt over-een komen,” Junius, Schilder-konst der Oude, 50.

  23. 23. This divergence is revealed most clearly in the Dutch edition, with its specific terminology and extended explanatory passages.

  24. 24. On Secundus’s ideas about ekphrasis and their reception, see Jean-Pierre Guépin, “Le monde autonome de la poésie chez Jean Second,” in La Poétique de Jean Second et son influence au XVIe siècle, Les Cahiers de l’humanisme 1(Paris: Les Belles Lettres/Klincksieck, 2000), 109–23; and Perrine Galand-Hallyn, ‘L’Art de l’ekphrasis en poésie: l’Élégie III,17 de Jean Second,” in La Poétique de Jean Second et son influence au XVIe siècle, op. cit., 147–68.

  25. 25. The editio princeps of Philostratus’s Eikones in Greek was published by Aldus Manutius in Venice (1503); later editions were published in Milan (1521) and Antwerp (1528). An Italian translation was made for Isabella d’Este in 1508. The Latin translation was published in 1521. Rubens owned the French edition by Blaise de Vigenere, Les images ov tableauvx de platte peinture (Paris: Jean Branchu, 1637).

  26. 26. The chief exception was Pomponius Gauricus, a Neapolitan who quoted the Images fragmentarily in his treatise on sculpture; his example, however, was not followed in Italy. J. de Laet, ed., M. Vitruvii Pollionis De architectura libri decem . . . Accedunt . . . De sculptura excerpta maxime animadvertenda ex dialogo Pomponii Gavrici. . . (Amsterdam, 1649).

  27. 27. “[Y]eder een magh sich selven daer in voldoen, dewijl men haere Boecken overal bekomen kan.” Junius, Schilder-konst der Oude, 87.

  28. 28. Junius, The Painting of the Ancients, 301.

  29. 29. Van Romburgh, Correspondence of Franciscus Junius, no. 195b.

  30. 30. His annotations have survived in a 1550 example, now at Leiden University, see Colette Nativel, Franciscus Junius: De pictura veterum; édition du livre I (Geneva: Droz, 1996), 60.

  31. 31. Giovanni Pietro Bellori, Le vite de’ pittori scultori e architetti moderni (Turin: Einaudi, 2009), 11.

  32. 32. Rubens was in London from May 1629 to February 1630. A range of dates for the paintings, from 1628 to 1638, has recently been proposed, see Jeremy Wood, Copies and Adaptations from Renaissance and Later Artists: Italian Artists; I. Raphael and His School, Corpus Rubenianum Ludwig Burchard 26 (Turnhout: Brepols, 2010),  2:51.

  33. 33. Rubens’s copies “must date from the 1630s,” when he worked second-hand, from copies—possibly his own or those by van Dyck. Titian’s works were in the Aldobrandini collection in Rome when Rubens visited there (1601–8), but few artists were allowed admittance; see Görel Cavalli-Björkmann, ed., Bacchanals by Titian and Rubens (Stockholm: Nationalmuseum, 1987), 86, 93; Wood, Copies and Adaptations,1:52.

  34. 34. “Une piece des Cupidons s’esbatants, prise de Philostrate,” “Une piece des Bacchanales des bergers et bergeres dansans et bevvant aussi de Philostrate.” Inventory of 1640 reprinted in Cavalli-Björkman, Bacchanals by Titian and Rubens, 78.

  35. 35. Cavalli-Björkman, Bacchanals by Titian and Rubens, 79.

  36. 36. After 1637 (when the paintings and Junius’s treatise had been finished), Rubens also acquired the French edition by de Vigenere, Les images ou tableaux de platte peinture; see Prosper Arents, De bibliotheek van Pieter Pauwel Rubens: Een reconstructie (Antwerp: Vereniging der Antwerpse Bibliofielen, 2001), 141.

  37. 37. Rubens to P. Dupuy, August 8, 1629, reprinted in Mary F. S. Hervey, The Life, Correspondence and Collections of Thomas Howard, Earl of Arundel (Cambridge: Cambridge University Press, 1921), 282–83.

  38. 38. The visit by the Leiden physician Jan Jonston (1603–1675) around 1632 sheds light on how Junius was expected to show guests the works. The doctor’s report in Latin praises Junius’s knowledge, not only in identifying a great many ancient figures but also in discussing the objects’ “lineaments,” their being “sculpted after life” (ad vivum sculptas). It even uses a rare Greek term, eurythmia, to describe a well-proportioned statue of Hercules. The report demonstrates not only how ancient terminology could be applied directly in genteel conversations in the Arundel galleries but also the curator’s affinity with the individual objects and their relevance to modern artists. Jonston noted that visiting draftsmen used the collection as a basis for their own work. Jan Jonston, Naturae constantiaseu diatribe, in qua, per posteriorum temporum cum prioribus collationem, mundum, nec ratione sui totius, nec ratione partium, universaliter & perpetuo in pejus ruere, ostenditur (Amsterdam: Janssonius, 1632), 94–95; see also Allan Ellenius, De arte pingendi: Latin Art Literature in Seventeenth-Century Sweden and Its International Background (Uppsala and Stockholm: Almquist & Wiksell, 1960), 47. Vossius wrote to Junius about Jonston’s visit; see van Romburgh, Correspondence of Franciscus Junius, no. 92, n. 7.

  39. 39. David Rosand, “An Arc of Flame: On the Transmission of Pictorial Knowledge,” in Cavalli-Björkmann, Bacchanals by Titian and Rubens, 81–92, esp. 88–89; and Philipp Fehl, “Imitation as a Source for Greatness,” in Cavalli-Björkmann, Bacchanals by Titian and Rubens, 107–32, esp. 112–13.

  40. 40. Junius, The Painting of the Ancients, 319.

  41. 41. The term survives in a sole idiomatic expression in modern Dutch, where it has a different, although not entirely unrelated, meaning: the expression “tegenwoordigheid van geest” means alertness of mind, which seems to distantly reflect Junius’s usage, as he at times connects “making oneself present” with terms like “attentive” (aendachtigh). When contemplating a work of art, only concentration of mind can bring about that state in which one is transported into another reality.

  42. 42. In defence of devotional imagery, Renatus Benedictus uses “tegenwoordich” and “tegenwoordicheyt” to describe how the sacred is evoked through the materiality of artworks: “[H]et beelt genomevoor so vele als een beelt en betekenisse, niet oft vagout, silver, steen, oft vaeen andere substantie sy, is het middel van het aenmercken ende begrijpen des menschen: en het gheen dat absent is, dat daer in het beelt beteekent is, dedoel, eynde, leste, en obiectie vatselfde, en het is daer aengesien, als teghenwoordich in zijbeelt … het aenbiddeen eeren des cruyces, is die aenbedinge ende eere Jesu Christi gecruyst, dewelck door het cruys beteekent is en voorghestelt als tegenwoordich . . . want overmits de tegenwoordicheyt des beelts, het selfde dat daer beteekent wort niet tegenwoordich is, wort in ons gedacht ghebrocht: en zo wortet aengebedeen gheeert recht oft tegenwoordich ware.” Renatus Benedictus, Een Catholic tractaet van de beelden ende van het rechte gebruyck dier selfder (Antwerp, 1567), unpaginated [pp. 23–24].

  43. 43. “De poeten brenghen de teghenwoordigheydt der Goden in haere wercken te passe.” Junius, Schilder-konst der Oude, 48.

  44. 44. “Poëtae aenim Deorum praesentiam in scenam suam inducunt.” Franciscus Junius, De pictura veterum (Amsterdam: Johannes Blaeu, 1637), 35.

  45. 45. Bellori, Le vite, 11, also quotes it (using presenza) on the first page of his treatise, apparently understanding its central role in Junius’s theory.

  46. 46. Junius, The Painting of the Ancients, 265.

  47. 47. Junius, Schilder-konst der Oude, 50. Alberti, De pictura II, § 25: “painting has a truly divine power . . . because a painted work . . . makes the absent present.”

  48. 48. “[P]er quas imagines rerum absentium ita repraesentantur animo, ut eas cernere oculis ac praesentes habere videamur.” Quintilian, Institutiones oratoriae 6.2.29–30.

  49. 49. “[D]emonstratio est cum ita verbis res exprimitur ut qui negotium et res ante oculos esse videatur.” Rhetorica ad Herennium, IV, lv, 68. Junius attributed Ad Herennium to Cicero.

  50. 50. Junius, The Painting of the Ancients, 57; “De Schilders worden insghelijcks door dese en dierghelijcke fantasijen meer niet anders ontroert, als of sy de gantsche gheleghenheydt deser dinghen voor haere ooghen aenschouwden; soo en konnen sy oock niet rusten voor ende al eer sy de diepsinnigheydt haerer verbeeldinghen nae haeren wensch ter deghe afteyckenen.” Junius, Schilder-konst der Oude, 49–50.

  51. 51. Quoted by Anne-Marie S. Logan, The “Cabinet” of the Brothers Gerard and Jan Reynst (Amsterdam and New York: North-Holland Publishing, 1979), 250. William Sanderson, Graphice: The Use of the Pen and Pensil: Or, the Most Excellent Art of Painting; in Two Parts (London: Crofts, 1658), is based to a large extent on The Painting of the Ancients.

  52. 52. Junius, The Painting of the Ancients, 56; “Als Ovidius den roeckeloosen jongelingh, die sijnes Vaders vierighen waeghen verlanght hadde te betreden, nae ’t leven beschrijft, dunckt u dan niet dat hy selfs mede met Phaeton op den waeghen ghestapt sijnde het selvige ghevaer van’t begin tot het eynde toe uyt ghestaen heeft? want het en hadde hem andersins niet moghelick gheweest de minste schaduwe van soo een vreeselick verwerde noodts-praeme door ’t verbeelden t’achter haelen, ’t en waer saecke dat hy sich selven aldaer in maniere van spreken, ver-teghenwoordighet hadde om elcke bysondere gheleghenheyd des perijckels aen te mercken.” Junius, Schilder-konst der Oude, 49 (see the Latin original: “Ovidius certe . . .  non videtur tibi cum ipso Phaëtonte praesens quasi conscendisse currum”).

  53. 53. This is very different from the modern meaning of the intransitive Dutch verb vertegenwoordigen, which means to represent, in the strict sense of representing an organization or a country.

  54. 54. Elizabeth V. Chew, “The Countess of Arundel and Tart Hall,” in The Evolution of English Collecting: Receptions of Italian Art in the Tudor and Stuart Periods, ed.Edward Chaney (New Haven and London: Yale University Press, 2003), 285–314, esp. 301.

  55. 55. Junius, The Painting of the Ancients, 56.

  56. 56. Van Dyck’s work of 1636–38, oil on canvas, 195 x 180 cm, Madrid, Museo del Prado.

  57. 57. Junius, The Painting of the Ancients, 57; “Waer uyt het dan blijckt dat dat dien Konstenaer maer alleen duydelick ende uytdruckelick wercken kan, de welcke de dinghen die hy ter handt treckt als teghenwoordigh aenschouwt. ’t Welck meest van allen in de herts-tochten ofte in de inwendighe beweghingen onses ghemoedts plaetse heeft.” Junius, Schilder-konst der Oude, 50.

  58. 58. Junius, The Painting of the Ancients, 57; “[D]it alhier [is]’t voornaemste, dat men sich recht wel bewoghen vinde om de verbeeldinghen niet anders te vatten, als ofhet waerachtighe dinghen waeren daer mede wy ons selven besich houden. Soo moeten dan dese beroerten in alderley manieren uyt de waerheydt der dinghen getrocken worden; ende een rechtsinnigh Konstenaer behoort liever te versoecken al wat daer erghens te versoecken is, dan dat hy de verbeeldingen sijnes vruchtbaeren ghemoedts door een bedwonghen ende koele imitatie soude laten verdwijnen.” Junius, Schilder-konst der Oude, 50.

  59. 59. “Wilmen nu eer inleggen in dit alleredelste deel der konst, zoo moetmen zich zelven geheel in een toneelspeeler hervormen. Ten is niet genoeg, datmen flaeuwelijk in een Historye kenbaer make, Demosthenes was niet ongeleerder als anders, toen hem het volk walgelijk den rug toe keerde: maer sedert Satyrus hem Euripides en Sopohokles vaerzen met beeter toonen en bevallijker bewegingen had voorgezeyt, en hy hem zelven . . . geheel den komediant leeren nabootsen hadde, sedert, zeg ik, hoorde men hem als een orakel der welsprekentheit. Dezelve baet zalmen ook in’t uitbeelden van diens hartstochten, die gy voorhebt, bevinden, voornaemlijk voor een spiegel, om te gelijk vertooner en aenschouwer te zijn.” Van Hoogstraten, Inleyding, 109–10.

  60. 60. Rembrandt to Constantijn Huygens, January 12, 1639; reprinted in Seven Letters by Rembrandt,  ed. H. Gerson (The Hague: L. J. C. Boucher, 1961), 34.

  61. 61. W. P. van Stockum, ed., Catalogus der bibliotheek van Constantijn Huygens verkocht op de Groote Zaal van het Hof te ’s Gravenhage 1688 (The Hague, 1903), 39, no. 502: “The Painting of the Ancients by Junius, London 1638.”

  62. 62. Junius, The Painting of the Ancients, 223.

  63. 63. “[D]e konstenaers en sterven niet . . . maar leven in alle gemoederen der menschen.” Wybrand de Geest, Het kabinet der statuen, Amsterdam, 1702, reprint with an explanatory text by Jochen Becker (Hamburg: Conferencepoint Verlag, 2003), 110.

  64. 64. “Nonne vides ut saevae senex incendia monstret?” Junius, The Painting of the Ancients, 301–2; the original verses from Claudian are translated into prose in the Dutch (p. 337) and English (p. 301) editions.

  65. 65. Junius, The Painting of the Ancients, 304; “Philostratus, achtervolghens d’ondervinding die hy in dese Konsten ghehadt heeft, den jonghelingh met sich t’schepe nam, willende dat hy het land met opset uyt den sin soude stellen, om de bysondere omstandigheden van sulcke lustbaere eylanden als van het schipboord teghenwordighlick te aenschouwen, want hy oordeelde dat het ghemoed deses jonghelinghs de gantsche gheleghenheyd deser afbeeldinghe beter soude begrijpen, in dien het de voornoemde eylanden door een levendighe inbeeldinghe omgheseylt hebbende, het beeld selver met sijne versche verbeeldinghen bestond te verghelijcken.” Junius, Schilder-konst der Oude, 342.

  66. 66. Junius, The Painting of the Ancients, 239; “‘Het en magh niet gheloochent worden of de linien,’ seght [Philostratus], ‘die sonder eenighen verwen-prael maer alle[e]n in licht en schaduwe bestaen, verdienen den naem van een Schilderye; vermids wy in de selvighe niet alleen de ghelijckenisse van d’afghebeelde personagien beschouwen, maer oock haere beweghingen selver, ’t sy datse door een schroomhertighe schaemte erghens van afghekeert of door een vrymoedighe voordvaerenheyd erghens toe aenghedreven worden; ende alhoewel dese linien op’t aller eenvoudighste t’saemenghestelt sijnde de vermenghinghe van’t bloedt als oock de jeughdigheyd van ’t hayr en den baert in ’t minste niet uyt en drucken, nochtans ghevense ons de volmaeckte ghestaltenis van eenen swarten ofte witten mensche bescheydenlick te kennen. Indien yeman oversulcks eenen Indiaen in witte linien bestaet te trecken, hy sal niet te min swart schijnen; ghemerckt sijnen platten neus, sijn staende hayr, sijne bolle kaecken, ende een sekere soorte van dommigheyd ofte versuftheyd omtrent sijne ooghen de gantsche gheleghenheyd der voorghestelder ghelijckenisse plaght te verswarten ende eenen Indiaen allen den ghenen uyt te wijsen die sodaenighen Teckeningh niet onvroedsaemlick beschouwen.’” Junius, Schilder-konst der Oude, 259.

  67. 67. Junius, The Painting of the Ancients, 300; “dat wy de bysondere figuren, die ons in’t werck sijn voorgestelt, niet alleen met onse ooghen haestighlick behooren t’overloopen; maer dat wy de selvighe insghelijcks door den gantschen aendacht onses Konst-lievenden ghemoeds moeten insien, als of wy met de levendighe teghenwoordigheyd der dingen selver, ende niet met haere gekontrefeyte verbeeldinghe te doen hadden.” Junius, Schilder-konst der Oude, 335. Compare Junius, De pictura veterum, 221: “Praecipuam igitur in eo semper curam collocabimus, ut non oculis tantum nuda schemata percenseamus; sed animo quoque velut in rem praesentem deduci nos patiamur.”

  68. 68. Junius, The Painting of the Ancients, 61; Junius, Schilder-konst der Oude, 54–55.

  69. 69. Junius, The Painting of the Ancients, 58; “want ghelijck d’oprechte Konstenaers tot het werck worden aenghedreven door een krachtighe verbeeldinghe der dinghen die sy als teghenwoordigh aenschouwen, soo vindtmen altijdt in haere wercken een klaer afdrucksel van dese verbeelde teghenwoordigheydt, daer vertoont sich selven allenthalven eenen levendighen Gheest die sich in de herten der beschouwers soo vaerdighlick uyt-stort dat sy in’t beschouwen der Konste den selvighen inval deser tegenwoordigheydt gewaer worden die den werck-meester in’t wercken ghevoelde.” Junius, Schilder-konst der Oude, 51.

  70. 70. “[A]ls of wy niet met het dencken, maer met het doen besig waren.” Junius, Schilder-konst der Oude, 18.

  71. 71. Junius, The Painting of the Ancients, 26.

  72. 72. Rosand, “An Arc of Flame,” 91.

  73. 73. Wood, Copies and Adaptations, 1:53.

  74. 74. Junius, The Painting of the Ancients,35; “[zij die] de deughden van de groote Meesters niet wel doorgrondet hebbende [gaan] op ’t eerste gesicht te werck, meynende dat hun d’Imitatie wonderlick wel gheluckt is als sy d’uytgelesen wercken der ouder Konstenaeren eenigher wijse in’t nae-trecken van Linien en ’t opsmeeren van Coleuren hebben afghebeeldet, daer sy nochtans verde van de rechte kracht der selvigher verscheyden sijn.” Junius, Schilder-konst der Oude, 27–28.

  75. 75. Van Hoogstraten, Inleyding, 194.

  76. 76. “[D]at de konst zoo veel te weeg brengt, dat men uit [de] . . . rond gefronste neusgaten, uit haere nedergedrukte ooren, en samen gedrongen ledematen een gereede begeerte bespeurt om’t aen’t loopen te stellen, schoon men weet dat ze onbeweeglijk zijn.” Van Hoogstraten, Inleyding, 167. Compare: “The one standeth stil, shewing himself loth to stand: the other goeth about to carvet. In the third you may see a ready willingnesse to obey. The fourth rejoyceth in Pelops his beauty, inlarging his nosthrils as if he were a neighing.” Junius, The Painting of the Ancients, 282. Goeree expressly credits Junius for culling this from antiquity, as it demonstrates the importance of the imagination, Willem Goeree, Inleyding tot de practijck der algemeene schilderkonst (Middelburg: 1697), 64–65.

  77. 77. Junius, The Painting of the Ancients, 303–4; “[W]anneer hy eenen ghewaependen krijghs-man ghemaeckt hebbende, ghelijck den selvighen ghereed stond om eenen uytval te doen op de vyanden die ’t omringende platte land afliepen, niet goed en vond datmen dese sijne Schilderye te voorschijn soude brenghen, sonder eerst eenen Trompetter heymelick by der hand te hebben die zijn Trompette stekende eenen loosen alarm op den selvighen ooghenblick soude maecken alsmen de gordijne die ’t stuck bedeckt hield beghost te verschuyven. ‘’t Schickelicke ghecklanck der Trompette heeft ghedient,’ seght Aelianus, ‘m d’opgheweckte fantasijne [sic] der aenschouwers krachtighlick te vervullen met den levendighen inval van een kloeck Soldaets-hert ’t welck sich door ’t ghesicht synes verwoesten vaderlandts ghedwonghen vond daedelick te hulpe te loopen.’ Den treffelicken Konstenaer heeft het recht voor ghehadt, als hy sich daer van versekert hield, dat het ghemoed der aenschouwers door’t hooren deses alarms aller best daer toe konde aengheleyt worden om anders niet dan’t ghesicht van wel toegheruste en strijdvaerdighe mannen te verwachten, dat oock dese verwachtinghe aller bequaemst was om haere fantasije met de levendighe teghenwordigheyt van d’afghebeelde saecke te vervullen.” Junius, Schilder-konst der Oude, 341.

  78. 78. See Thijs Weststeijn, The Visible World: Samuel van Hoogstraten’s Art Theory and the Legitimation of Painting in the Dutch Golden Age (Amsterdam: AUP, 2008), 29, 36.

  79. 79. Liber spectaculorum. On this topic, see Kathleen M. Coleman, “Fatal Charades: Roman Executions Staged as Mythological Enactments,” Journal of Roman Studies 80 (1990): 44–73. http://dx.doi.org/10.2307/300280

  80. 80. Junius, The Painting of the Ancients, 26; Junius, Schilder-konst der Oude, 29.

  81. 81. “Reubens . . . while he is at worke, he useth to have some good historian or Poet read to him.” H. Peacham, The Compleat Gentleman (London, 1634), 110.

  82. 82. Charles Dempsey, “Euanthes Redivivus: Rubens’s Prometheus Bound,” Journal of the Warburg and Courtauld Institutes 30 (1967): 420. http://dx.doi.org/10.2307/750762

  83. 83. Fiske Kimball, “Rubens’ Prometheus,” Burlington Magazine 94 (1952): 66.

  84. 84. Carolus Scribanius, Antverpia (Antwerp, 1610), 39.

  85. 85. Simon Schama, Rembrandt’s Eyes (New York: Knopf, 1999), 420–21.

  86. 86. Junius, The Painting of the Ancients, 57; Junius, Schilder-konst der Oude, 50: “hy heeft de doodts-beenderen van sijn eyghen Sone, dien hy krachtighlick bemint hadde, wederom opgegraeven ende met sich op de stellagie ghebracht, alwaer hy de selvighe beschouwende den droevaerdt op ’t alder natuerlickste ghespeelt heft”; “den schouw-plaetse met een ongheveynsde rouw-klacht te vervullen.”

  87. 87. Junius, The Painting of the Ancients, 264–65; Junius, Schilder-konst der Oude, 290–91.

  88. 88. “[M]y quam een verbaesde bangigheyt over, seght [Petronius Arbiter], als ick my selven de rouwe afschetsels van Protogenes voor d’ooghen stelde, vermids deselvighe met de waerheyd der nature selver in eenen strijd schenen te treden.” Junius, Schilderkonst der oude, 295.

  89. 89. Gerardus J. Vossius, “De graphice, sive arte pingendi,” in De quatuor artibus popularibus, grammatistice, gymnastice, musice, et graphice, liber (Amsterdam, 1650), par. 17.

  90. 90. “De braeve geesten des ouden tijds mocht het koude zweet van angst ten hoofde afdruipen, als zy te Rhodus den schoonen Jalyzus van Protogenes beschouden, daer Apelles zelf van verstomde, jae daer nae uitbarstte, dat hy een wonder in de kunst zach: of andere, als zy aen de bevallijke Venus te Koos geheylicht geen hand dorsten slaen, om iets weynichs, dat’er noch aen ontbrak, te voltooyen. De Beeltsnyders ook, mochten zich over den Jupiter Olympius ontzetten, en in’t zien van de statue van Doryphorus bleek worden,” Van Hoogstraten, Inleyding, 215–16.

  91. 91. “[D]at is waerlijk groots . . . ’t welk ons t’elkens wederom als versch voor d’oogen verschijnt; ’t welk ons zwaer, of liever onmogelijk is uit de zin te stellen; welkers gedachtenisse geduerich, en als onuitwisselijk, in onze herten schijnt ingedrukt.” Van Hoogstraten, Inleyding, 179.

Bibliography

Arents, Prosper. De bibliotheek van Pieter Pauwel Rubens: een reconstructie. Antwerp: Vereniging der Antwerpse Bibliofielen, 2001.

Bellori, Giovanni Pietro. Le vite de’ pittori scultori e architetti moderni. Turin: Einaudi, 2009.

Benedictus, Renatus. Een Catholic tractaet van de beelden ende van het rechte gebruyck dier selfder. Antwerp, 1567.

Cavalli-Björkmann, Görel, ed. Bacchanals by Titian and Rubens. Stockholm: National Museum, 1987.

Chew, Elizabeth V. “The Countess of Arundel and Tart Hall.” In The Evolution of English Collecting: Receptions of Italian Art in the Tudor and Stuart Periods, edited by Edward Chaney, 285–314. New Haven and London: Yale University Press, 2003.

Coleman, Kathleen M. “Fatal Charades: Roman Executions Staged as Mythological Enactments.” Journal of Roman Studies 80 (1990): 44–73. http://dx.doi.org/10.2307/300280

Dempsey, Charles. “Euanthes Redivivus: Rubens’s Prometheus Bound.” Journal of the Warburg and Courtauld Institutes 30 (1967): 420. http://dx.doi.org/10.2307/750762

Ellenius, Allan. De arte pingendi: Latin Art Literature in Seventeenth-Century Sweden and Its International Background. Uppsala and Stockholm: Almquist & Wiksell, 1960.

Ephesius, Michael. Commentaria in Aristotelem Graeca, vol. 22. Edited by Paulus Wendland.Berlin: Reimer, 1904.

Fehl, Philipp. “Imitation as a Source for Greatness. ”In Bacchanals by Titian and Rubens, edited by G. Cavalli-Björkmann (see above), 107–32.

Fresnoy, Charles Alphonse du. “Observations on the Art of Painting.” In The Art of Painting. Translated by John Dryden. Introduction by Alexander Pope. London, 1716.

Galand-Hallyn, Perrine. “L’Art de l’ekphrasis en poésie: l’Élégie III,17 de Jean Second.” In La Poétique de Jean Second et son influence au XVIe siècle, 147–68. Les Cahiers de l’humanisme 1. Paris: Les Belles Lettres-Klincksieck, 2000.

Geest, Wybrand de. Het kabinet der statuen. Amsterdam,1702. Reprint with an explanatory text by Jochen Becker. Hamburg: Conferencepoint Verlag, 2003.

Gerson, H., ed. Seven Letters by Rembrandt. The Hague: L. J. C. Boucher, 1961.

Goeree, Willem. Inleyding tot de practijck der algemeene schilderkonst. Middelburg, 1697.

Guépin, Jean-Pierre. “Le Monde autonome de la poésie chez Jean Second.” In La Poétique de Jean Second et son influence au XVIe siècle, 109–23.Les Cahiers de l’humanisme 1. Paris: Les Belles Lettres-Klincksieck, 2000.

Hervey, Mary F. S. The Life, Correspondence and Collections of Thomas Howard, Earl of Arundel. Cambridge: Cambridge University Press, 1921.

Hoogstraten, Samuel van. Inleyding tot de hooge schoole der schilderkonst: anders de zichtbaere werelt. Rotterdam: François van Hoogstraten, 1678.

Jansen, Jeroen. Brevitas: Beschouwingen over de beknoptheid van vorm en stijl in de Renaissance. Hilversum: Verloren, 1995.

Jonston, Jan. Naturae constantia seu diatribe, in qua, per posteriorum temporum cum prioribus collationem, mundum, nec ratione sui totius, nec ratione partium, universaliter & perpetuo in pejus ruere, ostenditur.Amsterdam: Janssonius, 1632.

Junius, Franciscus. De pictura libri tres, tot in locis emendati, et tam multis accessionibus aucti, ut plane novi possint videri. Rotterdam: Leers, 1694.

Junius, Franciscus. De pictura veterum. Amsterdam: Johannes Blaeu, 1637.

Junius, Franciscus. De schilder-konst der Oude. Middelburg: Zacharias Roman, 1641.

Junius, Franciscus. The Painting of the Ancients: De pictura veterum, according to the English Translation (1638). Vol. 1 of The Literature of Classical Art. Edited by Keith Aldrich, Philipp Fehl, and Raina Fehl. Berkeley, Los Angeles, and Oxford: University of California Press, 1991.

Kimball, Fiske. “Rubens’ Prometheus.” Burlington Magazine 96 (1952): 66.

Laet, J. de, ed. M. Vitruvii Pollionis De architectura libri decem . . . Accedunt . . . De sculptura excerpta maxime animadvertenda ex dialogo Pomponii Gavrici . . . Amsterdam, 1649.

Logan, Anne-Marie S. The “Cabinet” of the Brothers Gerard and Jan Reynst. Amsterdam and New York: North-Holland Publishing, 1979).

Mambro Santos, Ricardo de. La civil conversazione pittorica: Riflessione estetica e produzione artistica nel trattato di Karel van Mander. Sant’Oreste: Apeiron Editori, 1998.

Nativel, Colette. Franciscus Junius: De pictura veterum, édition du livre I. Geneva: Droz, 1996.

Peacham, H. The Compleat Gentleman. London, 1634.

Romburgh, Sophie G. van. “For My Worthy freind [sic] Mr Franciscus Junius”: An Edition of the Complete Correspondence of Franciscus Junius F.F. (1591–1677). Boston and Leiden: Brill, 2004.

Rosand, David. “An Arc of Flame: On the Transmission of Pictorial Knowledge.” In Bacchanals by Titian and Rubens, edited byG. Cavalli-Björkmann (see above), 81–92.

Sanderson, William. Graphice: The Use of the Pen and Pensil; Or, the Most Excellent Art of Painting; in Two Parts. London: Crofts, 1658.

Schama, Simon. Rembrandt’s Eyes. New York: Knopf, 1999.

Schefferus, Joannes. Graphice, id est, de arte pingendi liber singularis. Nuremberg, 1669.

Scribanius, Carolus. Antverpia. Antwerp, 1610.

Stockum, W. P. van, ed. Catalogus der bibliotheek van Constantijn Huygens verkocht op de Groote Zaal van het Hof te ’s Gravenhage 1688. The Hague: 1903.

Vigenere, Blaise de. Les images ov tableauvx de platte peinture. Paris: Jean Branchu, 1637.

Vossius, Gerardus J. “De graphice, sive arte pingendi.” In De quatuor artibus popularibus, grammatistice, gymnastice, musice, et graphice, liber. Amsterdam, 1650.

Weststeijn, Thijs. The Visible World: Samuel van Hoogstraten’s Art Theory and the Legitimation of Painting in the Dutch Golden Age. Amsterdam: AUP, 2008.

Weststeijn, Thijs. Art and Antiquity in the Netherlands and Britain: The Vernacular Arcadia of Franciscus Junius (1591–1677). Leiden and Boston: Brill, 2015. http://dx.doi.org/10.1163/9789004283992

Wind, Geraldine Dunphy. “Annibale Caracci’s Sleeping Venus: A Source in Claudian.” Source: Notes in the History of Art 10, no. 3 (1991): 37–39. http://dx.doi.org/10.1086/sou.10.3.23203017

Wood, Jeremy. Copies and Adaptations from Renaissance and Later Artists: Italian Artists; I. Raphael and His School. 2 vols. Corpus Rubenianum Ludwig Burchard 25. Turnhout: Brepols, 2010.

Imprint

Review: Peer Review (Double Blind)
DOI: 10.5092/jhna.2016.8.2.2
License:
Creative Commons License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License.
Recommended Citation:
Thijs Weststeijn, "The Sublime and the “Beholder’s Share”: Junius, Rubens, Rembrandt," Journal of Historians of Netherlandish Art 8:2 (Summer 2016) DOI: 10.5092/jhna.2016.8.2.2

Notice: ob_end_flush(): failed to send buffer of zlib output compression (0) in /home/jhna/dev.jhna.org/wp-includes/functions.php on line 5464

Notice: ob_end_flush(): failed to send buffer of zlib output compression (0) in /home/jhna/dev.jhna.org/wp-content/plugins/really-simple-ssl/class-mixed-content-fixer.php on line 107